Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli Nedir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (Capital Asset Pricing Model-CAPM), finans literatüründe yatırım risklerini ve beklenen getiri oranlarını analiz etmek için kullanılan bir modeldir. Bu model, yatırımcıların portföylerinin risk ve getiri dengesini nasıl optimize edebileceklerini anlamalarına yardımcı olur. CAPM, finansal piyasalardaki varlıkların fiyatlarını belirlemek için kullanılan temel araçlardan biridir. 1964 yılında William Sharpe, CAPM'i geliştirerek finans literatürüne katkıda bulunmuştur.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli | encazip

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Temel Varsayımları Nelerdir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli aşağıdaki gibi birkaç temel varsayıma dayanmaktadır:

Piyasa Mükemmelliği: Tüm yatırımcılar aynı bilgilere sahiptir ve bu bilgilere anında ve ücretsiz olarak erişilebilir. Sharpe’ın 1964 yılında yayınladığı makalede belirttiği gibi piyasa mükemmelliği varsayımı, modelin temel taşlarından biridir.
Rasyonel Yatırımcılar: Yatırımcılar, riskten kaçınır ve getiri maksimizasyonu peşinde koşar. John Lintner'in 1965 yılında yayınladığı çalışmada da rasyonel yatırımcı varsayımı vurgulanmıştır.
Tek Dönemli Yatırım Ufku: Yatırımcılar, belirli bir yatırım dönemine sahiptir ve bu dönem sonunda getirilerini maksimize etmeye çalışırlar. Jan Mossin'in 1966 tarihli çalışmasında tek dönemli yatırım ufku varsayımı, modelin analizinde kritik rol oynamaktadır.
Riskli ve Risksiz Varlıkların Varlığı: Piyasada hem riskli varlıklar hem de risksiz varlıklar (örneğin, devlet tahvilleri) mevcuttur. William Sharpe’ın Nobel Ekonomi Ödülü aldığı çalışmasında da belirtildiği gibi risksiz varlıklar, modelin temel bileşenlerinden biridir.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Matematiksel Formülü Nedir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin matematiksel formülü şu şekildedir:

Bu denklemde:

$E (R_{i})$ : i varlığının beklenen getirisi
$R_{f}$ : Risksiz getiri oranı
$β_{i}$ : i varlığının beta katsayısı, yani varlığın piyasa riskine duyarlılığı
$E (R_{m})$ : Piyasanın beklenen getirisi
$E (R_{m}) - R_{f}$ : Piyasa risk primidir, yani piyasanın risksiz getiri oranının üzerindeki beklenen getirisi

William Sharpe’ın çalışmasında belirttiği gibi beta katsayısı; yatırımcıların piyasa riskine olan duyarlılıklarını anlamada kritik rol oynar.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Avantajları Nelerdir?

Sermaye varlıklarını fiyatlandırma modelinin avantajları şu şekildedir:

Basitlik: Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli, yatırımcılar için karmaşık olmayan bir model sunar. Sharpe’ın çalışmalarında vurguladığı üzere modelin basitliği, yatırımcılar tarafından geniş kabul görmesini sağlamıştır.
Pratiklik: Beklenen getiriyi hesaplamak için kullanışlı bir araçtır.
Risk ve Getiri İlişkisi: Risk ve beklenen getiri arasındaki ilişkiyi açık bir şekilde gösterir.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Dezavantajları Nelerdir?

Sermaye varlıklarını fiyatlandırma modelinin dezavantajları şu şekildedir:

Varsayımların Gerçekçiliği: Model, piyasa mükemmelliği ve rasyonel yatırımcı gibi gerçekçi olmayan varsayımlar üzerine kuruludur. Fama ve French'in 1992 yılında yayınladığı çalışmada bu varsayımların, gerçekçi olmadığına dair eleştiriler getirilmiştir.
Betanın Değişkenliği: Beta katsayısı zamanla değişebilir ve bu durum, modelin doğruluğunu etkileyebilir.
Tek Faktörlü Modelin Sınırlamaları: CAPM, yalnızca piyasa riskini dikkate alır ve diğer risk faktörlerini göz ardı eder. Bu sınırlamayı aşmak için Stephen Ross’un 1976 yılında geliştirdiği Arbitraj Fiyatlama Teorisi(APT) önerilmektedir.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Uygulama Alanları Nelerdir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin aşağıdaki gibi birçok finansal alanda uygulaması bulunmaktadır:

Sermaye Maliyetinin Hesaplanması: Şirketler, sermaye maliyetini belirlemek için CAPM'i kullanmaktadır.
Portföy Yönetimi: Yatırımcılar, portföylerinin risk ve getiri dengesini optimize etmek için CAPM'den yararlanmaktadır.
Varlık Değerlemesi: CAPM, finansal varlıkların değerlemesinde kullanılır.

Sermaye maliyeti, şirketlerin finansal kararlarında kritik bir rol oynar.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Alternatif Modelleri Nelerdir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeline alternatif bazı modeller aşağıda listelenmiştir:

Arbitraj Fiyatlama Teorisi (APT): Stephen Ross tarafından 1976 yılında geliştirilen bu teori, CAPM'in tek faktörlü modeline alternatif olarak çok faktörlü bir model sunar.
Fama-French Üç Faktörlü Modeli: Eugene Fama ve Kenneth French tarafından 1993 yılında geliştirilen bu model, piyasa riski, firma büyüklüğü ve piyasa/defter değeri oranı olmak üzere üç faktörü dikkate alır.
Carhart Dört Faktörlü Modeli: Mark Carhart tarafından 1997 yılında geliştirilen bu model, Fama-French modeline momentumu (momentum) ekleyerek dört faktörlü bir yapı sunar.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli Üzerine Eleştiriler ve Tartışmalar Nelerdir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli, finans literatüründe geniş kabul görmüş olsa da çeşitli eleştirilere maruz kalmıştır, bu eleştirilerden bazıları aşağıda belirtilmektedir:

Varsayımların Katılığı: CAPM'in varsayımları, gerçek dünyadaki piyasa koşullarını tam olarak yansıtmaz. Fama ve French'in 1992 yılındaki çalışmalarında belirttiği gibi piyasa mükemmelliği ve rasyonel yatırımcı varsayımları sıkça eleştirilmiştir.
Betanın Sabit Olmaması: Beta katsayısı zamanla değişebilir ve bu, modelin doğruluğunu etkileyebilir.
Tek Faktörlü Modelin Sınırlamaları: CAPM, yalnızca piyasa riskini dikkate alır ve diğer önemli risk faktörlerini göz ardı eder.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Geleceği ve Gelişme Potansiyeli Nedir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli, yıllar içinde çeşitli eleştiriler almasına rağmen finansal analiz ve yatırım stratejileri açısından hala önemli bir araçtır. Gelecekte, modelin daha da geliştirilmesi ve gerçek dünya koşullarına daha iyi uyarlanması beklenmektedir ve bu, CAPM'in varsayımlarının gözden geçirilmesi ve daha fazla faktörün modele dahil edilmesiyle mümkün olabilir. Ayrıca, teknolojik gelişmeler ve yeni finansal enstrümanlar, CAPM'in gelecekteki uygulamalarını ve gelişme potansiyelini artırabilir.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelini Geliştiren Önemli Kişiler Kimlerdir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin geliştirilmesinde önemli katkıları olan kişiler şunlardır:

William Sharpe: CAPM'in temelini atan ve 1990 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan ekonomist. Sharpe’ın 1964 yılında yayınladığı makale, modelin temellerini oluşturmuştur.
John Lintner: CAPM'in gelişiminde önemli katkıları olan bir diğer ekonomist. Lintner, 1965 yılında yayınladığı çalışmasıyla modelin geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.
Jan Mossin: CAPM'in teorik temellerini geliştiren ekonomistlerden biri. Mossin, 1966 yılında yayınladığı çalışmasıyla modelin teorik yapısını pekiştirmiştir.
Eugene Fama: CAPM'i eleştiren ve alternatif modeller geliştiren ekonomist. Fama, 1992 yılında yayınladığı çalışmalarında CAPM’in sınırlamalarını ele almıştır.
Kenneth French: Fama ile birlikte CAPM'e alternatif olarak üç faktörlü modeli geliştiren ekonomist. French, 1993 yılında yayınladığı çalışmalarıyla bu modeli ortaya koymuştur.
Stephen Ross: Arbitraj Fiyatlama Teorisi'ni (APT) geliştirerek CAPM'e alternatif sunan ekonomist. Ross, 1976 yılında bu teoriyi geliştirmiştir.
Mark Carhart: CAPM'e dördüncü bir faktör ekleyerek dört faktörlü modeli geliştiren ekonomist. Carhart, 1997 yılında bu modeli ortaya koymuştur.

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modelinin Finansal Piyasalar İçin Önemi Nedir?

Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli, finansal piyasalarda risk ve getiri analizinde önemli bir araçtır. Model, yatırımcıların portföylerini optimize etmelerine, sermaye maliyetini belirlemelerine ve varlıkları değerlemelerine yardımcı olur. CAPM’in teorik temelleri ve uygulamaları, finans literatüründe geniş kabul görmüş ve çeşitli eleştiriler almasına rağmen hala önemini korumaktadır. Gelecekte, CAPM’in daha da geliştirilmesi ve finansal piyasalarda daha etkin bir şekilde kullanılması beklenmektedir. Bu nedenle, Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli, hem akademik araştırmalarda hem de pratik uygulamalarda önemli bir araç olmaya devam edecektir.