İşsizlik Türleri ve Nedenleri Nelerdir?

Konjonktürel İşsizlik Nedir ve Neden Oluşur?

Konjonktürel işsizlik, ekonomik dalgalanmaların sonucunda meydana gelir. Ekonominin daralma dönemlerinde, talep düşer ve firmalar işçi çıkarır. Konjonktürel işsizlik, ekonominin doğal bir döngüsü olarak kabul edilir ve genellikle ekonomik durgunluk veya resesyon dönemlerinde artar. Örneğin COVID-19 pandemisi sırasında konjonktürel işsizlikte belirgin bir artış yaşanmıştır. Konjonktürel işsizlik, Keynesyen ekonomistler tarafından detaylı bir şekilde incelenmiş ve John Maynard Keynes, talep yetersizliğinin işsizliğe neden olabileceğini ve devlet müdahalesi ile çözüm bulunabileceğini savunmuştur.

Yapısal İşsizlik Nedir ve Hangi Faktörler Etkilidir?

Yapısal işsızlik, ekonominin yapısında meydana gelen değişikliklerden kaynaklanır. Teknolojik ilerlemeler, globalizasyon ve endüstriyel dönüşümler, bazı mesleklerin ortadan kalkmasına veya azalmasına yol açar. Bu durum, işgücünün yeni beceriler kazanmasını gerektirir aksi takdirde işsizlik artar. Otomasyon ve dijital dönüşüm nedeniyle milyonlarca iş kaybolurken aynı zamanda yeni iş kolları da ortaya çıkmaktadır. Bu süreçte, işgücünün yani kişilerin yeni beceriler kazanması önemlidir. Yapısal işsizlik, uzun vadeli bir sorun olabilir ve çözümü için eğitimler ve yeniden beceri kazandırma programları gerekmektedir.

Sürtünme İşsizliği Nedir ve Neden Oluşur?

Sürtünme işsizliği, iş arama sürecinden kaynaklanan geçici işsizlik türüdür. Bireyler, daha iyi bir iş bulmak amacıyla mevcut işlerinden ayrılabilir veya mezun olduktan sonra ilk işlerini arayabilir. Sürtünme işsizliği, işgücü piyasasının doğal bir parçası olarak kabul edilir ve genellikle kısa sürelidir; Avrupa Birliği ülkelerinde ortalama %2 oranında görülmektedir. İşgücü hareketliliği ve bilgi eksiklikleri, sürtünme işsizliğini artırabilir.

Doğal İşsizlik Oranı Nedir ve Neden Önemlidir?

Doğal işsizlik oranı, ekonomideki tam istihdam durumunda bile var olan işsizlik oranıdır. Bu oran, konjonktürel olmayan işsizlik türlerini yani yapısal ve sürtünme işsizliğini kapsar. Doğal işsizlik oranı, ekonomi politikalarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Milton Friedman, 1968 yılında yaptığı bir konuşmada, doğal işsizlik oranı kavramını geliştirerek işsizliğin tamamen sıfıra indirilemeyeceğini ve belirli bir oranın her zaman mevcut olacağını savunmuştur. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OECD'nin 2020 tarihli bir raporuna göre, doğal işsizlik oranı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte genellikle %4 ile %6 arasında seyretmektedir.

Phillips Eğrisi Nedir ve İşsizlik ile Enflasyon Arasındaki İlişkiyi Nasıl Açıklar?

Phillips Eğrisi (Phillips Curve), işsizlik ve enflasyon arasındaki ters orantılı ilişkiyi gösteren bir ekonomik modeldir. A.W. Phillips tarafından 1958 yılında geliştirilen bu model, düşük işsizlik oranlarının yüksek enflasyonla, yüksek işsizlik oranlarının ise düşük enflasyonla ilişkili olduğunu öne sürer. 1970'lerde yaşanan stagflasyon dönemi, Phillips Eğrisi'nin her zaman geçerli olmadığını göstermiştir. İMF çalışmalarına göre, Phillips Eğrisi günümüzde geçerliliğini korumaktadır ancak ilişkisi zayıflamaktadır.

İşsizliğin Diğer Türleri Nelerdir?

Diğer işsizlik türleri şunlardır:

• Mevsimlik İşsizlik: Belirli dönemlerde talep dalgalanmalarından kaynaklanır ve genellikle tarım ve turizm sektörlerinde görülür. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) bir araştırmasına göre, mevsimlik işsizlik Türkiye'de özellikle yaz aylarında tarım sektöründe yoğunlaşmaktadır.
• Gizli İşsizlik: Mevcut işgücünün tam kapasiteyle çalışmadığı durumlarda ortaya çıkar. Özellikle tarım sektöründe, fazla işgücünün verimliliği artırmadığı durumlarda sıkça karşılaşılır.
• Uzun Süreli İşsizlik: İşsizliğin bir yıldan fazla sürmesi durumunda ortaya çıkar. Uzun süreli işsizlik, insanların iş bulma şansını azaltır ve ekonomik durumu daha da kötüleştirir.
• Gönüllü İşsizlik: Kişilerin mevcut ücret veya çalışma koşullarını kabul etmemesi nedeniyle ortaya çıkar. Özellikle refah devletlerinde ve işsizlik sigortasının yüksek olduğu ülkelerde daha yaygındır.

İşsizlikle Mücadele Yöntemleri Nelerdir?

İşsizlikle mücadelede aşağıdaki gibi çeşitli ekonomik ve sosyal politikalar uygulanabilmektedir:

• Aktif İşgücü Piyasası Politikaları: İş arayanlara yönelik eğitim ve beceri kazandırma programları.
• Eğitim ve Beceri Kazandırma Programları: İşsiz bireylerin yeni beceriler edinmesi için eğitim fırsatları.
• İşsizlik Sigortası: İşsiz kalan bireylere geçici gelir desteği sağlayan sistemler.
• Teşvikler: İşverenlere yönelik istihdam teşvikleri ve vergi indirimleri.
• Makroekonomik Politikalar: Ekonomik büyümeyi destekleyici politikalar.

Eğitim ve beceri kazandırma programları ile ekonomik büyümeyi destekleyici makroekonomik politikalar işsizliği azaltmada etkili olabilir. Devletin rolü ve müdahalesi de işsizlikle mücadelede son derece önemlidir.

İşsizlik ve Sosyal Etkileri Nelerdir?

İşsizlik, bireylerin yaşam standartlarını düşürürken toplumsal huzursuzluğa ve suç oranlarının artmasına neden olabilir. Uzun süreli işsizlik, bireylerin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyebilir ve sosyal izolasyona yol açabilir. Uzun süreli işsizlik, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklarla ilişkilendirilmektedir. Ayrıca gelir dağılımında adaletsizlikleri artırarak toplumsal eşitsizliklerin derinleşmesine neden olabilir.