Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Nedir?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bir akronimi olan EPDK nedir? Elektrik, doğalgaz, petrol ve LPG’nin optimum fiyat, kalite ve süreklilikle birlikte çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için finansal olarak güçlü ve şeffaf bir enerji piyasası sağlamak amacıyla kurulmuştur.

Karşılaştırma yapmak istediğiniz sektörü seçin!

Bu amaçla ilk olarak 3 Mart 2001 yılında yayınlanan 4628 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu” ile “Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu” adını almış; ancak kısa bir süre sonra 02.05.2001 tarihinde 4646 Doğalgaz Piyasası Kanunu'nda yapılan bir değişiklikle kurum, “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu” adını almıştır. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı olup Bakanlar Kurulu Kararı ile atanmış yedi kurul üyesi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı tarafından bir başkan ve bir başkan yardımcısı atamayla görevlendirilmektedir.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Yasal Zemini

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) yetkileri, 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda belirtilmiş olmakla birlikte yine; 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile kendisine verilen görevleri yerine getirmektedir.

Enerji piyasalarına katılmak isteyen kişilere verilecek tüm izin, lisansa konu işlemler, görevli şirketlerin performansı, tüketici haklarını gözeten piyasayı düzenleyici yönetmeliklerin çıkarılması veya güncellenmesi, serbest olmayan tüketicilerin fiyatlandırma esaslarının ülke ekonomik koşullarına göre belirlenmesi, kurulca belirlenen fiyatlar doğrultusunda piyasanın denetlenmesi gibi konuları da görevleri arasında yer almaktadır.

Elektrik Piyasasında Serbest Olmayan Tüketici Nedir?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği tüketim değerini bir takvim yılı içinde yaptığı tüm tüketimlerinin ortalaması ile geçemeyen ve bölgesinde faaliyet gösteren Görevli Elektrik Tedarik Şirketi'nden enerjisini sağlamak zorunda kalan tüketiciyi belirtmektedir. Yandaki tabloda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun yıllar içinde belirlediği Serbest Tüketici Limitlerini görebilirsiniz. Bu tüketim değerini geçtiği yani Serbest Tüketici niteliğine haiz olduğu halde tedarikçisini seçmemiş ve yine bağlı bulunduğu bölgede faaliyet gösteren Görevli Elektrik Tedarik Şirketi'nden enerjisini sağlayan tüketiciler de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği Ulusal Tarifelerden enerjilerini sağlamaktadırlar.

Elektrik Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği elektrik fiyatlarını Ulusal Elektrik Tarifeleri şeklinde ifade edebiliriz.

Ulusal Tarife'yi anlatırken elektrik piyasasında serbest tüketici ve serbest olmayan tüketici kavramlarını da bahsetmek gerekecektir. Çünkü Ulusal Tarife'ye tabi olan kullanıcılar büyük oranda serbest olmayan veya bu hakkını kullanmayan tüketici grubunu kapsamaktadır.

Serbest tüketici tanımından da anlayabileceğimiz gibi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği limiti geçen ve tedarikçisini seçmiş olan tüketiciyi nitelemektedir. Tüketici, tedarikçisiyle yaptığı ikili anlaşmaya konu fiyatla Ulusal Tarifelerinden daha uygun fiyatlarla enerji tedarik edebilme fırsatını yakalayabilecektir.

Tam bu noktada encazip.com tedarikçi değiştirme ve avantajlı fiyatlardan yararlanmanıza yardımcı olmaktadır.

Ocak 2018'de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yeni bir tarife oluşturulmuştur. Bu tarife Son Kaynak Tedarik Tarifesi'dir (SKTT). Bu tarifeye dahil olan aboneleri ise yıllık tüketimleri belirler. SKTT limiti ise kurul tarafından yıllık olarak belirlenir. 2024 yılı için SKTT limiti 1.000.000 kWh'tir. Son Kaynak Tedarik Tarifesiyle ilgili detaylıbilgiyi sayfadabulabilirsiniz.

Kurum, Elektrik Ulusal Tarifelerini usulen her üç ayda bir açıklar. Bu bir kural olmayıp kurum, ülkenin ekonomik göstergeleri ve enerji piyasalarına etki eden anormal durumlardan dolayı ay bazında dahi fiyatları revize edilebilmektedir.

Akaryakıt Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Akaryakıt fiyatları üç aşamadan oluşmaktadır:

Uluslararası piyasada oluşan ürün fiyatı
Rafineri, bayi ve dağıtıcı kar marjı
KDV ve ÖTV toplamından oluşan vergi

Ürünün ana fiyatı uluslararası piyasada oluşur ve hemen hemen her gün değişkenlik gösterebilir. Burada en büyük belirleyici ithalat yapıldığı için döviz kurudur. Döviz kurundaki değişim artış-azalış yönünde fiyatlara etki etmektedir. Rafineri marjları da değişkendir. Bayi ve dağıtıcı kar marjı ise rafineri marjına göre daha stabildir. Vergi oranları ise Maliye Bakanlığı’nın kontrolü altında belirlenmektedir. Tüm bu maliyetler oluştuktan sonra akaryakıt piyasasında yurt içi fiyatlarının serbest bir şekilde ulusal piyasadaki fiyatlara yakın bir aralıkta oluşması beklenmektedir.

Doğalgaz Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Bilindiği üzere doğalgaz konusunda ülkemiz %99 oranında dışa bağımlıdır. İlk fiyat, uluslararası piyasada BOTAŞ’ın gaz ithalatı için yaptığı sözleşmelerde, daha ülkeye girmeden ithal fiyat olarak belli olmaktadır. Doğalgaz sözleşmelerinin petrol fiyatlarına endekslenmesinin de fiyatların yurt içi ve yurt dışı piyasalarında belirleyici olmasında payı vardır. İthalatın döviz üzerinden yapılması, dolayısıyla kur değişimlerinin de yine fiyat oluşumunda etkisi olduğunu ifade edebiliriz. Ülke içinde doğalgaz perakende satış fiyatları yine üç aşamadan oluşmaktadır.

Birim gaz bedeli
Sistem kullanım bedeli
Vergi

Ülkemizde perakende satış fiyatları bölgelere göre değişiklik gösterse de değişimler paralellik göstermektedir. Doğalgaz dağıtım şirketlerinin birim gaz satış bedeli BOTAŞ tarafından belirlenmekte ve BOTAŞ’ın web sitesinde yayınlanmaktadır. BOTAŞ boru hatlarıyla ülkeye getirmiş olduğu gazın işletmeciliğini yapmaktadır. Toptan gaz şirketleri BOTAŞ’tan alım yaparak bu gazı serbest tüketicilere satma hakkına sahip olduğu gibi doğalgaz dağıtım şirketlerine de satabilmektedir.

4646 Sayılı Doğalgaz Kanunu'nun 11. Maddesi 1. Fıkrası; doğalgaz şirketlerinin en ucuz kaynaktan gaz alımı yaptıklarını ispat etme yükümlülükleri bulunduğunu ifade etmektedir. Bu şekilde alım maliyetinin düşürülmesi hedeflenmiştir.

Kısaca, bu piyasada Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) nedir? Tarifelere ilişkin genel ilkelerle bağlantı, iletim ve sevkiyat kontrol, depolama, toptan satış ve perakende satış tarifelerine ilişkin usul ve esasları belirler.

Elektrik Piyasasında Serbest Olmayan Tüketici Nedir?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği elektrik tüketim değerini bir takvim yılı içinde yaptığı tüm tüketimlerinin ortalaması ile geçemeyen ve bölgesinde faaliyet gösteren Görevli Elektrik Tedarik Şirketi'nden enerjisini sağlamak zorunda kalan tüketiciyi belirtmektedir. Yandaki tabloda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun yıllar içinde belirlediği Serbest Tüketici Limitlerini görebilirsiniz. Bu tüketim değerini geçtiği yani Serbest Tüketici niteliğine haiz olduğu halde tedarikçisini seçmemiş ve yine bağlı bulunduğu bölgede faaliyet gösteren Görevli Elektrik Tedarik Şirketi'nden enerjisini sağlayan tüketiciler de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun belirlediği Ulusal Tarifelerden enerjilerini sağlamaktadırlar.

Düzenlemeye Tabi Tüketici Faturalarında Yer Alan Tutarlar Nelerdir?

Aktif Enerji Fiyatı (Tek Zaman – Üç Zaman)
Sistem Kullanım Bedeli “SKB” (Dağıtım Bedeli, sayacın özelliğine göre Reaktif, Güç ve Güç Aşım Bedelleri)
Enerji ve BTV (Elektrik Tüketim Vergisi) Fonları
KDV

Enerji Birim Satış Fiyatları (Aktif Enerji Birim Fiyatı) abone tipine göre değişmekte olup ilgili fiyatın, kurum tarafından belirlenmesinde piyasaya ilişkin birçok girdi kullanılmaktadır. Fiyatların nasıl belirleneceği Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) “Perakende Enerji Fiyatlarının Düzenlenmesi Hakkında" Tebliğ’in 6. ve 17. Maddelerinde ifade edilmektedir. Düzenlemeye tabi kullanıcının Ulusal Tarifelerde yer alan aboneliğinin ilgili tarife tipine tekabül eden Aktif Enerji Birim Fiyatıyla abonenin tüketiminin çarpılması sonucu Aktif Enerji Tutarı bulunur.

SKB, Dağıtım bedeliyle sayacın özelliğine ve sözleşmeye bağlı olarak Reaktif Bedeli, Güç Bedeli ve Güç Aşım Bedellerinin genel adıdır. Serbest Tüketici olunsun veya olunmasın tüm tedarikçiler tarafında bu kalemler müşterilerinden tahsil edilerek Görevli Dağıtım Şirketine aktarılmaktadır.

Dağıtım Bedeli: Elektriğin üretilmesinden evlere ulaşmasına kadar geçen tedarik süreci içerisinde Görevli Elektrik Dağıtım Şirketlerince yapılan yatırım ve sistem iyileştirme harcamalarını ifade eder. Abone tipine göre birim fiyatlar değişebilmektedir. Abone tipinin elektrik dağıtım bedeli birim fiyatıyla tüketimin çarpılması sonucu bulunan bedeldir.

Reaktif Güç Bedeli: Sistemden belirli oranlarda çekilen veya sisteme geri verilen atıl gücün tarifede belirtilen Reaktif birim fiyat ile çarpılmasıyla elde edilen fiyattır.

Güç bedeli: Tüketicinin Çift Terimli Tarife kullanıyor olması sebebi ile sözleşme gücü, tarifede belirtilen güç birim fiyatının çarpılması sonucu elde edilir ve faturaya yansıtılır.

Güç Aşım Bedeli: Yine Çift Terimli Tarife kullanan aboneliğin sözleşme de belirtilen gücü aşması sonucu tarifede belirtilen güç aşım bedeliyle çarpılması sonucu elde edilen fiyattır.

Enerji Fonu: Aktif Enerji Bedeli üzerinden %1 tutarında alınan bedel olup tedarikçi tarafından Enerji Bakanlığı’na aktarılan bedeldir.

BTV (Belediye Tüketim Vergisi) Fonu: Aktif Enerji Bedeli üzerinden müşteri grubu (abone tipi) Mesken ve Ticarethane ise %5 Sanayi müşteri gurubundan %1 oranında alınan bedeldir. Bu bedel sayacın bağlı bulunduğu belediye kurumuna abonenin fatura tutarını ödemesi akabinde aktarılmaktadır.

Aktif Enerji Bedeli ve SKB toplanıp elde edilen tutar üzerinden Katma Değer Vergisi hesaplanır. KDV eklenmesi sonrasından tüketicinin nihai faturası bedeli ortaya çıkmış olacaktır. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun Serbest olmayan tüketiciler için uygulanmasını belirttiği fiyatlar bunlardır.

Sonuç olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) enerji piyasalarındaki serbest ticarete müdahale etmemekte ancak yakından takip etmektedir. Fiyatlar konusunda daha çok serbest olmayan piyasa yapısını düzenleme noktasında çalışmalar yapmaktadır.