Yatırım Nedir?

Yatırım Türleri Nelerdir?

Yatırım yapmak isteyenler, en karlı yolu arar. Yatırım kar marjı, sermaye miktarına, tercih edilen kaynağa ve vadeye göre değişiklik gösterir. Sermaye miktarı, vade gibi değişkenlerin yanısıra, yatırım çeşidi de kar maksimizasyonunu doğrudan etkiler. Yatırım çeşitleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Vadeli Mevduat
• Hisse Senetleri
• Tahviller-Bonolar
• Yatırım Fonları
• Emlak/Gayrimenkul
• Kıymetli Maden
• Döviz
• Forex
• Kripto Para
• Emtia Yatırımları
• Sanat Eserleri
• Start-Up Yatırımları
• Özel Sermaye Yatırımları

Vadeli Mevduat: Vadeli mevduat, anaparanın belirli bir vade ve faiz oranı üzerinden bankaya yatırıldığı hesap türüdür. Vadeli mevduat yatırımı yapan bireyler, önceden belirlenmiş bir getiri üzerinden vade sonu kazancı elde eder.

Hisse Senetleri: Hisse senedi, bir işletme veya kuruluşun ortaklık sermaye payını gösteren kıymetli bir evraktır. Hisse senedine yatırım yapan yatırımcılar, ilgili şirketin kar payına kendi hisse senetleri düzeyinde ortak olur. Şirket değerindeki artışlar, hisse senedine kar payı olarak yansır. Türkiye’de hisse senedine yatırım yapabilmek için eski adı IMKB olan Borsa İstanbul (BİST) üzerinde işlem yapmak gerekir. Hisse senedi piyasasında işlem yapabilmek için çeşitli yatırım kuruluşları vasıtasıyla Borsa İstanbul’a katılmak gerekir. Hisse senedi satın almak için herhangi bir alt limit yoktur. Her bütçe ile hisse senedi yatırımı yapmak mümkündür.

Tahviller - Bonolar: İngilizce karşılığı Bond olan Tahviller (Bonolar), belirli bir vade ile işlem gören borçlanma senetleridir. Devletler ya da özel kuruluşlar, finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla değişken ya da sabit faiz oranı üzerinden borç senedi çıkarır. Bu borç senetlerinin bir yıldan uzun vadeli olanları tahvil, bir yıldan kısa vadeli olanları ise bono olarak adlandırılır.

Yatırım Fonları: Yatırım fonları (Mutual Funds), SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından yetki verilmiş olan kurumlar aracılığıyla yatırımcılardan toplanan birikimlerle çok sayıda finansal araca yatırım yapılan bir sepettir. Yatırım fonunun amacı riski minimuma indirmektir. Yatırım fonları içerisinde değişik türlerden çok sayıda hisse, devlet tahvili, maden, değerli kağıt ve döviz bulunur. Fonlara yatırım yapan yatırımcılar, yatırım fonunun elde ettiği kardan kazanç sağlar.

Emlak: Gayrimenkul, satın alınabilecek sabit ve taşınmaz varlıkları ifade eder. Arsa, konut ve bina gibi opsiyonlar gayrimenkul olarak nitelendirilir. Gayrimenkul fiyatları, piyasanın durumuna ve şehrin yapısına göre zaman içerisinde değer kazanabilir. Gayrimenkuller, menkuller gibi hızlıca nakde dönüştürülebilen varlıklar olmasalar da çok da uzun olmayan süreler içerisinde satılabilir. Gayrimenkul talebinin aniden düşmesine sebep olabilecek durumlar ile savaş durumu dışında gayrimenkul fiyatlarının genellikle değerini koruması veya artış göstermesi beklenir. Özellikle uzun vadede karını garanti altına almak isteyen, risksiz bir yatırım aracı arayan bireyler gayrimenkul yatırımlarını tercih eder.

Kıymetli Madenler: Kıymetli maden, altın, gümüş, platin grubu maddeleri (paladyum, iridyum, rutenyum) gibi madenlerden oluşur. Kıymetli maden yatırımlarının temelinde fiyat değişikliklerinden kar elde etme amacı yatar. Özellikle güvenilir yatırım araçlarından bir tanesi konumunda olan altın, özellikle ekonomik kriz, savaş ve belirsizlik ortamlarında değerini korumaya ve değer kazanmaya devam eder. Altın her zaman yatırım yapılabilecek bir opsiyon konumundadır. Altın eskiden genellikle ziynet eşyası şeklinde alınırken, günümüzde dijtal ortamlardan hızlıca alınıp satılır.

Döviz: Döviz, en kısa tanımıyla yabancı ülke paralarına verilen isimdir. Para birimi Euro olan bir ülkede yaşayan kişiler için Dolar veya Türk lirası bir dövizdir. Döviz, ülkeler arası ödemelerde kullanılabileceği gibi yatırım amaçlı da kullanılabilir. Herhangi bir para biriminin TL karşısında değer kazanacağı öngörülüyorsa bu para birimine yatırım yapılarak orta ve uzun vadede kar elde edilebilir. Döviz, günümüzde pek çok yatırımcı tarafından kullanılan en önemli yatırım araçlarından biridir. Kripto paralar da bir tür dijital döviz olarak nitelendirilir.

Forex: Foreign Exchange (Forex), ülke paralarının karşılıklı olarak alınıp satıldığı piyasadır. Dünyanın en likit piyasası olarak bilinen Forex piyasası, farklı ülke paralarının değer dalgalanmaları üzerinden kazanç elde edilmesini sağlar. Özellikle 1:10 kaldıraç sisteminin bulunması, Forex piyasasını daha avantajlı kılar. Kaldıraç, yatırımcıların sermayelerinin üstünde pozisyonlar açmasını sağlayan bir tür piyasa borçlanmasıdır.

Kripto Paralar: Kripto paralar, Bitcoin, Ethereum gibi sanal para türlerini ifade eder. Bireyler, kimse tarafından basılmayan ya da denetlenmeyen, merkezi otorite ya da emisyona bağlı olmayan kripto para türleri ile yatırım yapar.

Emtia Yatırımları: Emtia (Commodities), ticaret konu olabilen ürünlerin tamamını kapsar. Emtia yatırımları, enerji ürünler, değerli metaller, tarım ürünleri, hayvansal ürünler şeklinde kategorize edilir.

Sanat Eserleri: Sanat eserleri yatırımı, tablolar, heykeller ve antika ürünler başta olmak üzere bir sanat sonucu icra edilen ürünlerin tamamını kapsar. Yatırım yapılan eserlerin zaman içerisinde değer kazanması yatırımın temelini oluşturur.

Start-up Yatırımları: Startup, benzersiz ürünler oluşturmak için bir veya birden fazla yatırımcı tarafından kurulan genç şirketlere verilen isimdir. Yenilikçi fikirlerin hayata geçebilmesi için gerekli finansmanı sağlamak ve bunun sonucunda kazanç elde etmek ise start up yatırım olarak adlandırılır.

Özel Sermaye Yatırımları: Fiziki işlere veya sabit varlıklara yapılan yatırımlara özel sermaye yatırımları (private equity) olarak adlandırılır. Sermaye yatırımı; herhangi bir iş yeri açarak, herhangi bir iş yerini devralarak, üretim hane açarak veya ticari (alış – satış) bir işe finansman sağlayarak yapılabilir. Gayrimenkul ve arsa gibi sabit varlıklara yapılan yatırımlar da sermaye yatırımı olarak nitelendirilir.

Yatırım Yapmanın Yolları Nelerdir?

Yatırımlar, doğrudan, dolaylı, aktif ve pasif olacak şekilde gerçekleştirilebilir. Yatırımların temelinde kazanç sağlama arzusu yasar. Yatırım yapmanın yolları şu şekilde listelenebilir.

• Doğrudan Yatırım
• Dolaylı Yatırım
• Aktif Yatırım
• Pasif Yatırım

Doğrudan Yatırımlar

Doğrudan yatırımlar, şirketlerin, bireylerin ya da finansal kuruluşların üretimi desteklemek amacıyla gerçekleştirdikleri yatırım faaliyetleridir. Fabrika kurmak, makine ve teçhizat satın almak gibi yöntemler doğrudan yatırıma örnek gösterilebilir. Uzun vadeli bir yatırım türü olan doğrudan yatırım, yalnızca bireyi, şirketleri ya da finansal kuruluşları değil ülkenin reel ekonomisini de olumlu etkiler.

Dolaylı Yatırımlar

Dolaylı yatırım, hisse senedi, tahvil gibi finansal varlıkların alınıp satılması temeline dayanır. Doğrudan yatırımlar ile kıyaslandığında dolaylı yatırımlar daha kısa vadelidir. Dolaylı yatırımlar, doğrudan yatırımlara kıyasla ülke ekonomisi üzerindeki reel etkisi daha kısıtlıdır.

Aktif Yatırım

Aktif yatırım, kısa vadeli hareketlerle aktif getiri elde edilmesi temeline dayanır. Yatırımcının portföy yöneticisi gibi hareket etmesi ve borsadaki kısa vadeli dalgalanmaları takip ederek bu hareketlilikte faydalanması aktif yatırımın temelini oluşturur. Aktif yatırım yapabilmek derin bir analiz yapma becerisi ve uzmanlık gerektirir. Aktif yatırımın başarılı olabilmesi için doğru yatırımların sayılarının artırılması gerekir.

Pasif Yatırım

Uzun vadeli yatırımları ifade eder. Bireyler, “satın al ve tut” stratejisi ile pasif yatırım gerçekleştirebilir. Portföyündeki yatırım araçlarını satın alıp uzun vadeli elinde tutan yatırımcı, söz konusu araçlardaki fiyat hareketliliklerine tepki verme mecburiyetini de yenmiş olur.

Nasıl Yatırım Yapılır?

Yatırım yapmak için öncelikle belirli bir kaynağa ihtiyaç vardır. Yatırım amacıyla belirli bir kaynak ayırdıktan sonra yatırımın vadesine karar verilmelidir. Yatırım; kısa, orta veya uzun vadeli yapılabilir. Vadesine ve geri dönüş hedefine göre yatırımın cinsi değişebilir. Kısa ve orta vadeli yatırımlar için kripto para, hisse senedi, döviz ve altın gibi yatırım araçları kullanılabilir. Daha uzun vadeli yatırımlar için gayrimenkul ve sermaye yatırımlarına yönelinmelidir.

Vadeli Mevduat Yatırımı Nasıl Yapılır?

Vadeli mevduat yatırımı, risksiz yatırım yöntemleri arasında yer alır. Belirli bir vadeyle bankaya yatırılan para, önceden belirlenmiş olan faiz oranı üzerinden getiri sağlar. Vadeli mevduat yatırımı yapmak için şu adımlar takip edilebilir.

• Öncelikle vadeli mevduat hesabı açılacak banka belirlenir. Banka belirlenirken karşılaştırma siteleri kullanılabilir. Karşılaştırma siteleri, yatırım tutarına karşılık farklı bankaların sundukları teklifi tek bir sayfada görmenizi sağlar.
• Banka belirlendikten sonra vadeli mevduat hesabı açılır.
• Yatırım yapılırken vade ve yatırım tutarı belirlenir. Hesaplama yapılınca vade sonunda elde edilecek getiri ve yatırıma karşılık gelen faiz oranına ulaşılır.

Hisse Senetlerine Yatırım Nasıl Yapılır?

Hisse senedi yatırımı farklı platformlardan yapılabilir. Bankalar ve çeşitli finansal kuruluşlar üzerinden hisse senedi yatırımı yapılabilir. Hisse senedi yatırımı yapmak için şu adımlar izlenebilir.

• Yatırım yapılacak platforma karar verilir (Bankalar ya da aracı kurumlar)
• Yatırım hesabı açılır
• Açılan hesaba istenen tutarda para yatırılır
• Hisse senedi analizi yapılır ve alım emri verilir

Hisse senedi yatırımı yaparken portföy çeşitliliği sağlamak riskin dağılmasını sağlar. Tek bir hisse senedine yatırım yerine birden fazla hisse senedine yatırım yapmak kar potansiyelini artıracağı gibi riski de azaltır.

Tahvillere (Bonolara) Yatırım Nasıl Yapılır?

Tahvil (bono) yatırımı bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla yapılabilir. Hazine Bonosu ve Devlet Tahvilleri doğrudan Merkez Bankası şubeleri aracılığıyla alınabilir. Merkez Bankası üzerinden yapılacak satın alımlarda herhangi bir komisyon ödemesi yapılmaz. Banka ve aracı kurumlar aracılığıyla yapılacak satın alımlarda belirli bir oranda komisyon ödenir.

Yatırım Fonlarına Yatırım Nasıl Yapılır?

Yatırım fonlarına bankalar, aracı kurumlar ve BİST üzerinden yatırım yapılabilir. Fon içerikleri, yatırım yapılan fona ve kuruluşa göre değişkenlik gösterir. Hisse senedi fonları, karma fonlar, para piyasası fonları, emeklilik fonları gibi yatırım fonu çeşitleri bulunur. Yatırım fonlarına yatırım yapmak için şu adımlar izlenebilir.

• Yatırım yapılacak kanala karar verilir.
• Yatırım hesabı açılır.
• Fon içerikleri incelenerek kişinin beklentisine en yakın olan fon tespit edilir.
• Yatırım tutarı belirlenir ve yatırım gerçekleştirilir.

Emlak/Gayrimenkul Yatırımı Nasıl Yapılır?

Gayrimenkul yatırımı, popülaritesini yitirmeyen yatırım yöntemlerinden biridir. Belirli bir birikimi bulunan ve bu birikimini minimum riskle değerlendirmek isteyen yatırımcılar emlak/gayrimenkul yatırımı gerçekleştirebilir. Gayrimenkul yatırımı şu adımlar izlenerek yapılır.

• Yatırım yapılacak gayrimenkul türü ve getirileri analiz edilir. Arsa, konut, dükkan gibi türlere yatırım yapılabilir. Konut ve dükkan gibi yapılarak yatırım yapmak hem gayrimenkul değerinin artmasını sağlar hem de kira getirisi sunar.
• Yatırım yapılacak konuma karar verilir. Gayrimenkul yapıları birebir aynı olsa dahil bulunan konum değeri doğrudan etkileyebilir.
• Yatırım yapılacak konum için ilgili ilgili gayrimenkul çerçevesinde fiyat araştırması yapılır. En avantajlı fiyat tespit edildiğinde satın alım gerçekleştirilir.

Kıymetli Madenlere Yatırım Nasıl Yapılır?

Değerli maden yatırımı, altın, gümüş, platin gibi metalleri kapsar. Bu metallerin/madenlerin fiyatlarındaki artış ya da azalış, kendilerini avantajlı yatırım araçları haline getirir. Kıymetli maden yatırımı fiziki olarak yapılabileceği gibi dijital ortamda da yapılabilir. Örneğin altın yatırımı yapmak isteyenler şu yöntemleri tercih edebilir.

• Fiziki altın almak
• Vadeli altın hesabı açmak
• Vadesiz altın hesabı açmak
• Altın fonlarına yatırım yapmak

Dövize Yatırım Nasıl Yapılır?

Döviz yatırımı, az riskli yatırım yöntemlerinden biridir. Genellikle uzun vadeli yapılan döviz yatırımı, kur farklılıklarının analizi halinde kısa vadeli bir yatırım olarak da tercih edilebilir. Döviz yatırımı şu yöntemlerle yapılabilir.

• Vadeli döviz hesabı açmak
• Fiziki döviz satın almak
• Vadesiz döviz satın almak
• Döviz fonlarına yatırım yapmak

Kur farklılıklarının analiz edilmesi ve t+1 dönemdeki fiyat eğiliminin öngörülebilmesi, döviz üzerinden sürekli al-sat yaparak kar elde edilmesini sağlar.

Forex Piyasasında Yatırım Nasıl Yapılır?

Forex piyasası, farklı ülkelerin döviz kurlarının karşılıklı alınıp satılması ve bu al-sat halinden kazanç elde edilmesi temeline dayanır. 1:10 kaldıraç sisteminin bulunması, bir birim yatırım yapan yatırımcının 10 katına kadar işlem yapabilmesine olanak tanır. Forex piyasasında yatırım yapmak için şu adımlar takip edilebilir.

• Forex aracı kurumları üzerinden yatırımcı hesabı açılır.
• Yatırım tutarı belirlenir.
• Çeşitli ülkelerin döviz kurları analiz edilir. Analiz ederken temel ve teknik analiz yöntemleri kullanılır. Temel analiz makro gelişmelerin takibini kapsar. Teknik analiz ise geçmişteki fiyat dalgalanmalarının incelenmesi temeline dayanır.
• Karşılıklı alınıp satılacak döviz kurları belirlenir.
• Yatırım tutarı belirlenir ve tercih edilecekte kaldıraç sistemi uygulanır.
• Kaldıraç kavramı, yatırımcının risk alarak potansiyel karını artırmasını destekler. Bir yatırımcı kar öngörüsünde bulunan yatırımcı, 1:10 kaldıraç sistemini kullanırsa 1 birim yatırım ile 10 birimlik işlem gerçekleştirir ve karını maksimize etmiş olur.

Kripto Paralara Yatırım Nasıl Yapılır?

Kripto paralar, özellikle 2016 sonrası popülarite kazanmış olan sanal paralardır. Kripto para yatırımlarının yüksek riske karşılık yüksek kar potansiyeli barındırması, popüler olmalarının temel nedenidir. Kripto para yatırımı yapmak için izlenmesi gereken adımlar şunlardır.

• Yatırım yapmak için öncelikle yatırım yapılacak para türüne karar verilir. Karar verme aşaması, en zor aşamalardan biridir. Fiyat geçmişlerinin analiz edilmesi, piyasada kapsadığı alanın değerlendirilmesi ve ilgili para türüyle ilgili gelişmelerin takip edilmesi karar verme aşamasının adımlarıdır. Paranın haber dünyasında yer bulma şekli, devletin müdahaleleri gibi durumlar kripto değerini doğrudan veya dolaylı olarak etkiler.
• Yatırım yapılacak platforma karar verilir. Platform karar aşaması da oldukça önemlidir. Her platformun gereklilikleri farklı olabilir.
• Yatırım tutarı belirlenir ve satın alım gerçekleştirilir.

Emtialara Yatırım Nasıl Yapılır?

Emtia yatırımı yaparken öncelikle yatırım araçlarının seçilmesi, ardından yatırım yöntemine karar verilmesi gerekir. Fiziki emtia alımı, altın sertifikaları, yatırım fonları, vadeli işlem sözleşmeleri gibi yatırım araçları arasından en doğru seçimi yapmak, kişinin öncelikle beklentilerini analiz edip belirlemesine bağlıdır. Emtia yatırımı yaparken tercih edilebilecek yöntemler aşağıdaki gibidir.

• Fiziki Emtia Alımı: Emtia yatırımları, fiziki emtia alımı ile gerçekleştirilebilir. Örneğin altın almak, buğdaya, mısıra yatırım yapmak fiziki alım olarak değerlendirilebilir.
• Altın Sertifikaları: Altın sertifikası, bir sermaye piyasası aracıdır. Her bir altın sertifikası 0,01 gram altını temsil eder. Bu sertifikalar, fiziki altına dönüşüm imkanı da tanır.
• Yatırım Fonları: Yatırım fonları, içerisinde birçok yatırım aracını barındırır. Bireyler, emtia yatırımlarını yatırım fonu seçimi ile gerçekleştirebilir.
• VİOP: Açılımı Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası olan VİOP’ta hisse senetleri, emtialar ve dövizler gibi yatırım araçları işlem görür.

Sanat Eserlerine Yatırım Nasıl Yapılır?

Sanat eseri yatırımı, özellikle sanat severler tarafından yoğun olarak tercih edilen bir yatırım yöntemidir. Hem koleksiyon oluşturmak hem de yatırım yapmak amacıyla sanat eseri satın almak mümkündür.  Sanat eserleri, genellikle uzun vadeli yatırım olarak görülür. Değer artışı, yıllar içinde gerçekleşir. Sanat eseri satın alırken izlenecek adımlar şunlardır.

• Sanat Piyasasını Araştırmak: Sanat eserlerinin değeri, sanatçının itibarı, eserin nadirliği ve tarihi önemi yatırım potansiyelini doğrudan etkiler.
• Sanat Danışmanlarından Fikir Almak: Sanat yatırımları, uzmanlık gerektirir. Profesyonel sanat danışmanları, yatırımcılara eserlere yönelik doğru bilgiler vererek yatırım potansiyelini analiz imkanı sağlar.
• Müzayedelere Katılmak:  Sanat eserleri genellikle müzayedelerde satılır. Müzayedelere katılarak yatırım yapmak mümkündür.
• Eserin Orijinalliğini ve Potansiyelini İncelemek: Sanat eserinin orijinalliği ve potansiyeli, değerini belirleyen önemli faktörlerdir. Sertifikalar ve uzman raporları kontrol edilmelidir.

Yatırımda Risk Yönetimi Nedir?

Yatırım yaparken yalnızca getiriye bakmak yanlış bir stratejidir. Çünkü potansiyeli yüksek olan yatırım araçlarının dahil bünyesinde barındırdığı belli başlı riskler mevcuttur. Yatırımda risk yönetimi, yatırım sürecinde karşı karşıya kalınabilecek risklerin doğru anlaşılması ve analiz edilmesi, sürecin değerlendirilmesi ve bunların sonucunda kayıpların minimize edilmesi amacıyla uygulanan stratejiler bütünüdür.

Yatırım Riskleri Nelerdir?

Borsada yatırım araçları risksiz ve riskli yatırım araçları olmak üzere ikiye ayrılır. Risksiz yatırım araçların, bünyelerinde minimum düzeyde risk barındırır ve uzun vadede riskli araçlara kıyasla daha az getiri sağlar. Riskli yatırım araçları ise yüksek getiri potansiyeline karşılık yüksek risk de barındırır. Yatırım araçlarının barındırdıkları riskler aşağıdaki gibidir.

Piyasa Riski

Piyasa koşullarının etkilerine açık olan yatırım araçlarının barındırdıkları risklerdir. Piyasada meydana gelen hareketliliklerin yatırım sürecine etkileri piyasa riski olarak adlandırılır.

Kredi Riski

Finansal bir işlemin birden fazla tarafı bulunur. Taraflardan birinin yükümlü olduğu ödemeleri yerine getirmemesi olasılığı sebebiyle karşı tarafların karşı karşıya oldukları risktir.

Likidite Riski

Likidite riski, bireylerin sahip oldukları portföy varlıklarını nakde çevirirken karşı karşıya kaldıkları risklerdir.

Enflasyon Riski

Enflasyon, paranın alım gücünde azalmaya sebep olur. Paranın satın alım gücündeki eksilme ya da yatırım araçların kazançlarındaki azalma, enflasyon riski olarak adlandırılır.

Yatırım Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırım, genel olarak karlı bir girişimdir. Yatırımdan kar elde edebilmek için ön araştırma yapmak, yatırımın fırsat ve risklerinin farkında olmak gereklidir. Yatırım yapmadan önce bilinmesi gerekenler aşağıdaki gibidir.

• Belirli bir yatırım stratejisi ve hedef belirlenmelidir.
• Yatırım yapılacak opsiyonlar hakkında geniş çaplı bilgi edinilmeli ve gerekirse eğitim alınmalıdır.
• Yatırım araçları yakından tanınmalı, dünyanın içinde bulunduğu ekonomik ve politik konjonktüre göre en iyi yatırım aracı belirlenmelidir.
• Disiplinli ve kontrollü bir biçimde ilerlenmelidir.
• Sabırlı olunmalı, ani ve duygusal kararlardan kaçınılmalıdır.
• Zararı durdurma ve karı realize etme sınırları önceden belirlenmelidir.
• Gerektiğinde temel analiz ve teknik analiz gibi veriler kullanılmalıdır.