Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in yayınlanması 01/01/2018 tarihinde yayınlanması planlanmıştı. Son kaynak tedarik tarifesi yönetmeliğinin nasıl uygulanacağı, tüketici tarafında yansımalarının neler olacağı, tüketicilerin ilgili son kaynak tedarik tarifesine tabi olması durumunda nelerle karşılaşacağı, eğer tüketici özel bir tedarikçi ile elektrik enerjisi tedarik anlaşması yapmazsa elektrik enerjisini nasıl ve hangi tarife üzerinden alacağı, enerji sektöründe faaliyet gösteren özel şirketlerin buna nasıl hazırlanacağı ve neler yapması gerektiği gibi pek çok soru da 20 günlük gecikme ile 20/01/2018 tarihinde ve 30307 sayılı resmi gazetede yayınlanan Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ ile cevaba kavuşmuş oldu.
Peki son kaynak tedarik tarifesi nedir, son kaynak tedarik tarifesi yönetmeliğinin uygulaması nasıldır, son kaynak tedarik tarifesi tüketim limiti nedir, son kaynak tedarik tarifesi hesaplama yöntemi nedir, kimler son kaynak tedarik tarifesine tabidir? Tüm bu soruların yanıtlarını yazımızda derledik.
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Nedir?
Son kaynak tedarik tarifesinin ilk yayınlandığı 20/01/2018 tarihli tebliğe göre, kısaca tanımlarsak, tüketicinin yıllık elektrik enerjisi tüketimi 50 milyon kWh üzerinde ise, sanayi, ticarethane, mesken, hangi tarifeye tabi olduğuna bakılmaksızın 01/04/2018 itibari ile EPDK tarafından yayınlanan elektrik tarifelerinden bağımsız olarak farklı bir yöntemle faturalandırma yapılmaya başlandı. Bu da, önceki tarife dönemlerine göre daha yüksek elektrik faturası ödenmesi anlamına geliyor. Bunun haricinde, eğer her hangi bir özel elektrik tedarikçisi ile anlaşma yapılmadıysa veya her hangi bir sebeple elektrik enerjisinin tedarik edildiği tedarik şirketi tüketiciyi portföyünden çıkartırsa, yani elektik aboneliği her hangi bir sebeple dağıtım sistemine düşerse son kaynak tedarik tarifesi üzerinden faturalandırma yapılacağı anlamına geliyor. Bu yeni faturalandırma yöntemine de son kaynak tedariki denmektedir.
Aylık Bazda Geçmiş Yılların Piyasa Takas Fiyatları
Geçmiş Aylarda Ortaya Çıkmış YEKDEM Bedelleri
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Nasıl Hesaplanır?
Son kaynak tedarik tarifesi fiyatları, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından açıklanan nihai kullanıcı tarifelerinden daha yüksektir. Son kaynak tedarik tarifesi yönetmeliğinde, son kaynak tedarik tarifesinin ilk açıklandığı yıl, 2018 için aşağıdaki metodoloji ile hesaplanacağı açıklanmıştır.
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Fiyatı= ( İlgili Ayın Ağırlıklı PTF Ortalaması + İlgili ayın YEKDEM Bedeli)* (Makul Kar Oranı)
2024 yılı için, bir önceki yıl 1,128 olan makul kar katsayısı, 1,0938 olarak belirlenmiştir. Böylece, son kaynak tedarik tarifesi hesaplama metodolojisi güncel olarak aşağıdaki gibidir.
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Fiyatı= (İlgili Ayın Ağırlıklı PTF Ortalaması + İlgili ayın YEKDEM Bedeli)*1,0938
Son kaynak tedarik tarifesi hesaplama yöntemini daha iyi anlamak için biraz daha derine inelim, PTF’yi, YEKDEM’i ve bunların neye göre hesaplandığını, son kaynak tedarik tarifesi hesaplama yöntemine hangi ortamalar ile dâhil olacağını irdeleyelim.
Öncelikle PTF’nin ne olduğunu ve formülde yer alan PTF’nin nasıl hesaplandığını anlayalım. Basit olarak tanımlarsak, PTF gün öncesi piyasasına sunulan tekliflerin ve arzın kesişmesi ile oluşan saatlik bazda belirlenen referans elektrik enerjisi fiyatıdır. Kısaca YEKDEM olarak bildiğimiz, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması maliyeti sabit bir maliyet değildir. Kısaca her ay, o ay içinde gerçekleşen yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin maliyeti diyebiliriz. Yani son kaynak tedarik tarifesi hesaplama yöntemine göre, artık hem günlük oluşan PTF’yi hem de aylık oluşan YEKDEM maliyetini son olarak da bir kat sayı ile belirlenen makul bir kar oranını hesaba katmak zorundayız. Son kaynak tedarik tarifesi hesaplama yönteminde bahsi geçen PTF, ilgili ayın ağırlıklı PTF ortalaması, yani günlük ağırlıklı ortalama PTF’nin, aylık bazdaki aritmetik ortalaması, YEKDEM ise ilgili ayın YEKDEM bedelini ifade etmektedir.
Kimler Son Kaynak Tedarik Tarifesi Kullanır?
Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’de bu, “Serbest tüketici niteliğini haiz olduğu hâlde elektrik enerjisini ikili anlaşmalarla temin etmeyen tüketicilere, elektrik enerjisi tedariki” olarak tanımlanmıştır. Peki bu ifade tüketici tarafında tam olarak ne anlama geliyor?
Bilindiği üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından her yıl serbest tüketici limitleri yeniden belirleniyor. 2018 yılı için EPDK'nın belirlediği serbest tüketici limiti yıllık 2000 kWh olarak belirlenmiştir. Yani yıllık elektrik enerjisi tüketimi 2000 kWh’ı aşan tüketiciler, elektrik enerjilerini istedikleri özel bir tedarik şirketinden temin edebilmektedir. Ancak son kaynak tedarik tarifesi yönetmeliği ile, tüketicinin yıllık elektrik enerjisi tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçse dahi elektrik enerjisini ikili anlaşmalarla, yani özel bir tedarik şirketinden temin etmiyorsa buna son kaynak tedariki denmektedir. Eskiden serbest tüketici limitini geçerek elektrik enerjisini özel bir tedarik şirketinden temin eden tüketiciler, her hangi bir sebeple dağıtım sistemine düşse dahi, elektrik enerjisini EPDK'nın açıklamış olduğu nihai tüketici tarifesinden temin edebiliyordu. Ancak son kaynak tedarik tarifesine göre, tüketici, serbest tüketici limitini geçerek elektrik enerjisini özel bir şirketten temin etmeye hak kazansa bile eğer yıllık tüketimi 50 milyon kWh’in üzerinde ise artık aboneliğin dağıtım sistemine düşmesi durumunda EPDK'nın yayınladığı nihai tüketici tarifelerinden elektriğini alamayacağı anlamına geliyor. Bunun yerine son kaynak tedarik tarifesi yönetmeliği ile belirlenen son kaynak tedarik tarifesinden elektrik enerjisini temin edecekleri anlamına geliyor.
Son kaynak tedarik tarifesini kimlerin kullandığını hangi durumlarda tüketicinin son kaynak tedarik tarifesine tabi olduğunu açıkladık. Bunun dışında bir de son kaynak tüketici grubu var. Peki son kaynak tüketici grubu ne anlama geliyor? Son kaynak tedarik tarifesine tabi tüketicinin ne anlama geldiğini basitçe şöyle tanımlayabiliriz; tüketicinin yıllık elektrik enerjisi tüketimi 50 milyon kWh’i geçiyorsa, mesken, ticarethane, sanayi gibi abone gruplarından bağımsız olarak, eğer özel bir şirketle elektrik tedarik anlaşması yani ikili anlaşma yapmamışsa, son kaynak tedarik tarifesinden elektrik enerjisini temin etmek zorundadır.
Son kaynak tüketici grubu ise, son kaynak tedarik tarifesine tabi tüketicilerin, kurul tarafından belirlenen limitlere göre düşük tüketimli ve yüksek tüketimli tüketiciler olarak ikiye ayrılması anlamına geliyor.
Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Nasıl Düzenlenir?
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Tebliğinin açıklanmasından sonra, bazı konulara netlik kazandırılması amacı ile yeni açıklamalar yapılmıştır. Bu kapsamda; tüketicinin son kaynak tedarik tarifesine tabi olup olmayacağı, bir önceki yıl içinde ikili anlaşma kapsamında veya ikili anlaşma harici yapmış olduğu toplam tüketim esas alınarak tespit edilir. Ayrıca, aynı tüketim noktasında birden fazla sayaç var ise, bu sayaçların toplam tüketimi esas alınmaktadır.
Bir ölçüm noktasında, tüketici değişmiş ise, eski tüketicinin yapmış olduğu tüketim miktarı değil, yeni tüketicinin tüketim miktarı esastır. Tüketici içinde bulunulan yılda, o yıl için belirlenen son kaynak tedarik tarifesi limitine ulaşırsa, yüksek tüketimli tüketici grubuna dâhil olur.
Bilindiği üzere OSB’ler de kendi içlerinde dağıtım lisansına sahip olabilirler. Dağıtım lisansı sahibi OSB’ler de son kaynak tedarik tarifesi limit koşulunu sağlıyorsa, yüksek tüketici grubuna dahil olmaktadır.
Sonuç olarak, bir ölçüm noktasında o yıl için belirlenen son kaynak tedarik tarifesine tabi olan tüketicilerin, son kaynak tedarik tarifesinin getirdiği ek maliyetlere katlanmamak için, özel elektrik enerjisi tedarik şirketleri ile yaptıkları veya yapacakları ikili anlaşmalar, eskisine nazaran daha büyük önem arz etmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, tüketici her hangi bir tedarikçinin portföyünde iken, her hangi bir sebeple aboneliğin dağıtım sistemine düşmesi durumunda, faturalandırmanın son kaynak tedarik tarifesine göre yapılacağıdır. Yani eğer son kaynak tedarik tarifesine tabi iseniz, günlük, hatta saatlik olarak PTF’yi, YEKDEM’i takip etmeli, gerekirse üretim planlamanızı saatlik olarak oluşan PTF’ye göre düzenlemeli veya size bu hizmetleri sağlayabilecek özel tedarik şirketleri ile ikili anlaşma yapmanız gereklidir. İkili anlaşma yapmadığınız durumda, maliyeti, ulusal tarifelerin üzerinde olan ve önceden net olarak bilemeyeceğiniz PTF ve YEKDEM maliyetlerine katlanmak durumunda kalabilirsiniz.
Son Kaynak Tedarik Tarifesi Yönetmeliği Nedir?
Son Kaynak Tedarik Tarifesi 20/01/2019 tarihinde, 30307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İlgili tebliğe göre ilk olarak 50 milyon kWh olarak belirlenen tüketici limiti, 18/10/2018 tarih ve 8135 sayılı kurul kararı doğrultusunda 01/01/2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere mesken abone grubu hariç tüketiciler için yıllık 10 milyon kWh olarak belirlenmiştir.
2024 yılı için ise, 22/10/2020 tarihli ve 9636 sayılı kurul kararı ile bu limit, mesken tüketici grubu için yıllık 50 milyon kWh, diğer tüketici grupları için ise 7 milyon kWh olarak belirlenmiştir. Ve bu karar, 01/01/2021itibari ile yürürlüğe girecektir. 2024 yılında 1,0938 olan makul kar oranı ise değişmemiştir.
