Kısa devre, elektrik devresinde dirençsiz veya düşük dirençli bir yol oluşarak akımın normal yolunu bypass etmesi durumudur. Kısa devre, herhangi bir devreye elektrik enerjisi sağlayan iki iletken arasındaki düşük dirence sahip bağlantı üzerinden geçer. Bu durum, güç kaynağında aşırı akım akışına neden olarak güç kaynağının ciddi oranda zarara uğramasına sebebiyet verebilir. Devre üzerinde kısa devre ihtimaline karşı bir sigorta bulunuyorsa bu sigorta patlar ve akım kesilebilir. Kısa devre, doğru akım (DC) devresinde meydana gelebileceği gibi alternatif akım (AC) devresinde de meydana gelebilir. Kısa devrenin bir batarya içerisinde meydana gelmesi halinde ise batarya neredeyse anında boşalır ve aşırı ısınma yapar.
Kısa Devre Çeşitleri Nedir?
Kısa devre çeşitleri şunlardır:
- Üç faz kısa devre: Eş zamanlı olarak 3 fazda da meydana gelir. Genelde iş yerlerinde ve fabrikalarda görülür.
- Faz-nötr kısa devre: Nötr hat ile aktif hat arasında meydana gelir ve evlerde görülür.
- Faz-faz kısa devre: İki aktif devre hattı arasında meydana gelir, üç fazlı devreler arasında sık görülür.
Kısa Devre Nasıl Oluşur?
Kısa devre, sistemdeki bazı anormal koşulların bir sonucu olarak oluşur. Bu anormal koşullar iç etkilerden kaynaklanabileceği gibi dış etkilerden de kaynaklanabilir. İç etkiler, bir jeneratör veya transformatördeki yalıtımın bozulmasına bağlı olarak ekipmanın veya iletim hatlarının arızalanmasıyla meydana gelir. Bu tür problemler, yalıtımın eskimesine bağlı olarak meydana gelebileceği gibi yalıtım tasarımının yetersiz olması veya yanlış kurulması sebebiyle de meydana gelebilir. Dış etkiler ise yıldırım gibi dış güçlerin devreyi etkilemesi ile ortaya çıkar. Yıldırım dalgalanmasına bağlı olarak meydana gelen yalıtım arızalarının yanı sıra dış etkiler aşırı ısınmaya neden olan faktörler veya devrenin aniden aşırı yüklenmesi ile de oluşabilir.
Evlerde Kısa Devre Nasıl Oluşur?
Evlerde kısa devre; cihaz veya prizlere aşırı yükleme, prizlerin eskimesi, sigorta sisteminin yetersiz olması veya cihazların arızalanması gibi sebeplerle oluşabilir. Evde kısa devre oluşması, büyük tehlikeler meydana getirebilir. Bu tehlikelerden en büyüğü ise elektrik yangını olarak ön plana çıkar. Aniden meydana gelen kısa devreler, cihazın başka yerlerine ve hatta başka cihazlara da sıçrama eğilimine girebilir. Bu durum yangın çıkmasına sebep olabilir. Evlerde oluşan elektrik arızaları ölüm tehlikesi yaratabilir. Yangınların yanı sıra çarpılma tehlikesine de yol açan kısa devreler, mutlaka tespit edilmeli ve onarılmalıdır
Kısa Devre Belirtileri Nelerdir?
Kısa devre belirtileri şunlardır:
- Herhangi bir cihaz veya devre üzerinde aşırı ısınma meydana gelmesi
- Yanık kokusu gelmesi
- Bazı kablolar veya cihaz kaplamaları üzerinde erime meydana gelmesi
Elektrik Devrelerinde Kısa Devrenin Yol Açtığı Sorunlar Nedir?
Elektrik devrelerinde kısa devrenin yol açtığı sorunlar şunlardır:
- Önlem alınmadığı takdirde kısa devreye bağlı olarak cihazın aşırı güç çekmesi
- Gerilim kaynağına ait elektrik kapasitesinin üzerinde yüklenme
- Elektrik devresinin arızalanması veya patlaması
- Aşırı ısınma meydana gelmesi
- Yangın
- Elektrik kablolarının yanması veya erimesi
Elektronik Devrelerinde Kısa Devrenin Yol Açtığı Sorunlar Nedir?
Elektronik devrelerinde kısa devrenin yol açtığı sorunlar şunlardır:
- Devrenin yanması veya kullanılamaz hale gelmesi
- Devre üzerinde aşırı ısınma meydana gelmesi
- Devre elemanlarının yanması veya erimesi
- Yangın
Kısa Devreyi Önlemek için Neler Yapılmalıdır?
Kısa devreyi önlemek için yapılması gerekenler şunlardır:
- Sigorta veya güvenlik ekipmanları uzman olmayan kişiler tarafından kurcalanmamalıdır.
- Aşırı ısınan cihazlar kapatılmalıdır.
- Elektrikle ilgili her türlü ekipman güvenli ve kaliteli ekipmanlar arasından seçilmelidir.
- Elektronik cihazların fişleri prizde uzun süre takılı bırakılmamalıdır.
- Gevşek fişler kullanılmamalı veya onarılmalıdır.
- Elektriksel kurulumlar işin uzmanı tarafından yapılmalıdır.
- Elektrik tesisatı her beş yılda bir kontrol ettirilmelidir.
- Nemli alanlara elektrik tesisatı kurmaktan kaçınılmalıdır.
- Bir prize aynı anda çok sayıda yüksek enerjili cihaz bağlanmamalıdır.
- Kablolar, akım taşıma kapasitesi göz önünde bulundurularak seçilmelidir.
Kısa Devre Nasıl Kontrol Edilir?
Herhangi bir elektrik devresi veya tesisat üzerinde kısa devre kontrolü yapmak için bazı yöntemler bulunur. Bu yöntemlerden ilki kontrol lambasıyla kontrol işlemidir. Multimetreyle direnç kontrolü, multimetre ile gerilim kontrolü gibi işlemler de kullanılan diğer yöntemlerdir.
Kısa Devre Nasıl Tamir Edilir?
Kısa devre tamiri, kısa devrenin meydana geldiği yer ve sebep tespit edildikten sonra yapılması gereken bir işlemdir. Bu noktada kısa devreye sebep olan fenomenin doğru tespit edilmesi büyük önem taşır. Kısa devre, basit bir yalıtım hatasından meydana gelebileceği gibi aşırı yüklenme nedeniyle de meydana gelebilir. Kısa devrenin sebebi belirlendikten sonra, problemin çözümü için gerekli adımla uygulanır. Kabloların değiştirilmesi, sigorta sisteminin yenilenmesi, devre elemanlarının değiştirilmesi ve gevşek kabloların onarılması kısa devre tamir yöntemlerinden bazılarıdır.
Kısa Devre Elektrik Kullanımını Etkiler mi?
Kısa devrenin, elektrik kullanımı üzerinde olumsuz etkileri bulunur. Kısa devre ile çalışan bir cihaz, kullanması gerekenden daha fazla elektrik çeker. Bu durum, elektrik faturası hesaplamasına olumsuz bir şekilde yansır. Kısa devre, yangın ve çarpılma gibi olumsuz sonuçlar doğurabileceği gibi aynı zamanda elektrik tüketimi üzerinde de olumsuz sonuçlara sahiptir.