Kablolar yalıtkan ve iletken kablolar olmak üzere temelde ikiye ayrılır. Kullanım alanlarına göre farklı formlarda ve ebatlarda kablo çeşitleri bulunmaktadır. Güç kabloları, süper iletkenli kablolar, sodyum iletkenli kablolar, çok yüksek gerilim kabloları, deniz kabloları, doğru akım kabloları ve gaz yalıtımlı kablolar en sık kullanılan kablo türleridir.
1. Güç Kabloları
Güç kabloları, doğru akım ve alternatif akım gücünün toplu bir şekilde iletimi amacıyla kullanılan yüksek voltaj transferi sağlayan kablolardır. Bir diğer ismi fişli kablo olan güç kabloları, genellikle iş yerlerinde ve evlerde kullanılmaktadır. Küçük ev aletleri, beyaz eşyalar ve diğer elektrikli cihazlar için güç kabloları tercih edilmektedir. Sanayi makinalarında da güç kablolarının kullanımı yaygındır. Güç kabloları ülkelerin priz şekillerine göre farklı girişlerde üretilir. Avantajları arasında dayanıklı ve sağlam malzemeler ile üretildiğinden dolayı aşınmaz yapı ve uzun ömürlü kullanıma uygunluk yer almaktadır. Dezavantajları arasında ise fiyat maliyeti bulunmaktadır.
2. Süper İletkenli Kablolar
Elektrik şebekelerinde kullanılan süper iletkenli kablolar, Süper iletkenli kabloların yapısında bulunan süper iletken ismi verilen yüksek ısılı madde, kablo iletkenliğinde kullanılarak enerji aktarımı sağlanmaktadır. Yüksek sıcaklığa sahip süper iletkenli kablo ve iyon ışını destekli süper iletkenli kablo, süper iletkenli kablo çeşitlerindendir. Transfer edilecek akımın hiç güç kaybına uğramadan aktarılmasını sağlaması ve çevre dostu olması süper iletkenli kabloların avantajlarındandır. Dezavantajları arasında ise süper iletkenli kablo hatlarının yüksek ısılı bir enerji aktarımı sağlandığından her yerde kullanılamaması durumu yer almaktadır.
3. Sodyum İletkenli Kablolar
Sodyum iletkenli kablolar yer altı elektrik hatlarında kullanılan sodyum yüklü kablolardır. Katı maddelerin arasındaki en iyi iletkenlerden biri olan sodyum, elektrik transferlerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Sodyum iletkenli kabloların en önemli dezavantajı herhangi bir tahribata uğradığında veya zarar gördüğünde salınacak olan sodyum kimyasalının göstereceği reaksiyondur. Sodyum iletkenli kabloların bakır kablolara kıyasla daha fazla bükülebilme özelliği göstermesi avantajlarından biridir.
4. Çok Yüksek Gerilim Kabloları
Çok yüksek gerilim kabloları çok telli ve XLPE izole formdaki yüksek elektrik transferi sağlayan kablolardır. Çok yüksek gerilim kabloları kısa devre akımlarının fazla olduğu yerleşim alanlarında, endüstri ve sanayi bölgelerinde kullanılmaktadır. Orta gerilim kablolar çok yüksek gerilim kabloların alt kategorisinde yer alarak, daha düşük enerji gerilimlerini ileten çeşitlerinden biridir. Dezavantajlarından biri çok yüksek gerilim tipi kabloların hem üretilmesi hem de kullanılması benzer kablolardan daha fazla denetleme ve düzenleme ile gerçekleştirilmektedir. Çok yüksek gerişim kablosunun sağladığı avantajlar arasında emniyetli olması, yüksek gerilimi aktarabilecek yapıda ve dayanıklılıkta üretilmesi ve çeşitli doğal afetlerden etkilenmemesi yer almaktadır.
5. Deniz Kabloları
Kullanım alanları deniz hatları ile sınırlandırılmış deniz kabloları hem ülkeler arası hem de karalar arası elektrik taşıyan kablolardır. Optik kablo yapısına sahip olan deniz kablolarının hem üretimi hem de hat çekilmesi işleminin yüksek maliyetli olması dezavantajlarından biridir. Deniz kablolarının sağladığı en önemli avantaj ise enerjinin hava ile iletilemediği kıtalar ve ülkeler arası hatlarda elektrik gücünü yer altından transfer edebilmesidir. Deniz kablolarının çeşitleri şunlardır: Zipcord fiber optik deniz kabloları, multimode fiber optik deniz kabloları singlemode fiber optik deniz kabloları ve derece indisli multimode fiber optik deniz kabloları.
6. Doğru Akım Kabloları
Doğru akım kabloları, birçok ince tel ile örülmüş yapıya sahip bağlantı kablolarıdır. Yarı iletken ve yalıtkan doğru akım kablo çeşitleri bulunmaktadır. Genellikle bilgisayar, yazıcı, radyo gibi elektronik cihazlarda doğru akım kabloları kullanılır. Doğu akım kablolarının dezavantajı olarak bağlantı ve ek yapılmaları oldukça zordur. Doğru akım kablolarının kullanım alanlarının genişliği, uygun fiyatlı maliyetleri açısından avantajları bulunmaktadır.
7. Gaz Yalıtımlı Kablolar
Gaz yalıtımlı kablolar dış kılıfında XLHFFR veya HFFR koruyucu bulunan, genellikle yer altına döşenen yalıtkanlığı gaz maddesi ile sağlanmış elektrik transferi sağlayan kablo çeşitlerindendir. Enstrümantasyon kablo çeşitlerinden olan gaz yalıtımlı kablolar sinyal kontrolü ve haberleşme amacıyla enerji aktarımı sağlamaktadır. Gaz yalıtımlı kabloların bilinen en önemli dezavantajı kablo hasarında yayılacak gaz maddesinin insan sağlığını tehdit edebilecek düzeyde olmasıdır. Termik dayanıklılığa sahip olması, sıcaklık artmasında veya azalmasında elektriksel fonksiyonlarının bozulmadan çalışması ve zorlu çalışma ortamlarında kullanılabilmesi gaz yalıtımlı kabloların avantajlarındandır.
Kablo Elektrik Kapasitesi Nasıl Ölçülür?
Kablo elektrik kapasitesi, kablonun içerisinde taşıyabileceği/aktarabileceği elektriğin boyutu anlamına gelmektedir. Her elektrik kablosunun kapasitesi birbirinden farklıdır. Kapasite ölçümü için kablonun aktarım sağlayacağı elektrik potansiyeli net olarak bilinmelidir.
Güç birimi: P=235kW
Gerilim birimi: U=1kV
Güç Faktörü birimi: cosφ=0,8
Uzaklık/Mesafe birimi: L=200m
İzin Verilen Gerilim Düşümü birimi: %e=%3
Örnekte verilen bir kablo çeşidine göre örnek kapasite hesaplama formülü aşağıdaki şekildedir:
Özelliklerine Göre Kablo Çeşitleri Nelerdir?
Kablolar kullanım amacına göre farklı özelliklerde üretilmektedir. Özelliklerine göre kablo çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Çok damarlı, bakır iletkenli ve halojensiz alevi iletmeyen kablo çeşitleri
- Tek damarlı ve bakır iletkenli kablo çeşitleri
- Bakır iletkenli, yassı ve pvc izoleli kablo çeşitleri
- Bükülgen bakır iletkenli kablo çeşitleri
Kullanım Alanlarına Göre Kablo Çeşitleri Nelerdir?
Kabloların ev, iş yerleri ve fabrikalar, toplu taşımalar, alt yapı sistemleri gibi sayısız alanda kullanım şekli vardır. Kullanım alanlarına göre hem üretilme şekilleri hem de üretilirken kullanılan malzemelerin yapısı değişkenlik gösterir. Kullanım alanına göre kablo çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Kumanda ve sinyal kablo çeşitleri
- Bakır iletkenli kablo çeşitleri
- Kağıt yalıtkanlı kablo çeşitleri
- Enerji için kullanılan kablo çeşitleri
- Alüminyum iletkenli kablo çeşitleri
NV Tipi Kablo Nedir?
NV kablolar tek damarlıdır. NYA sembollü NV tipi kablolar PVC yalıtkanlıdır. En sık kullanılan tesisat kablolarıdır. Markasına göre değişkenlik gösteren uygun fiyatlı kablolardır.
NV-Y Tipi Kablo Nedir?
Bükülgen kordonlu NV-Y tipi kabloların sembolü NYFAZ’dır. Çok telli ve PVC yalıtkanlı kablolardır. Dinamit patlatma düzeneğinde ve ışıklandırma cihazlarının sabitlendiği yerlerde kullanılır. Markasına göre değişkenlik gösteren uygun fiyatlı kablolardır.
NV-B Tipi Kablo Nedir?
NYAF sembollü NV-B tipi kablolar çok tellidir. PVC yalıtkanlı NV-Y kablolarında bakır iletken ve tek damarlı kablo yapısı mevcuttur. Tesisatlarda ve taşınabilir elektronik cihazlarda kullanılmaktadır. Markasına göre değişkenlik gösteren uygun fiyatlı kablolardır.
NYA Tipi Kablo Nedir?
NYA kablo nedir sorusuna hem tekli hem de örgülü yapıda kullanılabilen, PVC yalıtkanlı kablo çeşididir cevabı verilebilir. NYA kablolar dağıtım bağlantılarında, tesislerde, elektrik tesisatlarında kullanılmaktadır. Markasına göre değişkenlik gösteren uygun fiyatlı kablolardır.
NYAF Tipi Kablo Nedir?
NV-B tipi kabloların sembolü NYAF’tır. Çok telli kablo yapısına sahiptir. Bakır iletkenli ve PVC kaplamalıdır. Otomatik kumandaların terminal bağlantılarında, elektrik panolarında ve tesisatlarda NYAF (trafo kablosu) tipi kablolar kullanılmaktadır. Trafo kablosu fiyatları markasına göre değişkenlik gösteren uygun fiyatlı kablolardır.
NYFGBY Kablo Nedir?
YVŞV tipi kabloların sembolü NYFGBY’dir. Bu kablolar bakır iletkenli, PVC yalıtkanlı, yalıtkan dışı çelik bant kaplamalı ve dolgu yassı formundaki kablolardır. Ağır işletmelerde ve mekanik darbelere açık cihazlarda kullanılmaktadır. Benzer kablo türlerine göre daha maliyetli ve pahalı kablolardır.
NYFGBY Özellikleri Nelerdir?
NYFGBY tipi kabloların özellikleri şunlardır; iletkenlerin sıcaklığı en fazla 70 derecedir. Yer altı hatlarında daha çok kullanılmaktadır. Kabloların en dış katmanında koruyucu kılıf mevcuttur. Koruyucu kılıfın yanı sıra ortak ve yalıtkan kılıflar da NYFGBY enerji kabloları yapısında bulunan katmanlardır.
Y Kabloları Nedir?
Yer hatlarında ve havai hatlarda kullanılan kablo türleri Y kablo olarak adlandırılır. Y kablolar yer altı elektrik kablosu ve direkler arası kullanılan iletken elektrik kablosu olarak bilinir. Havai kullanımda ağaçlar, elektrik direkleri ve demirler arasında elektrik aktarımı sağlarken, yer altı kullanımında aydınlatma ve enerji aktarımı sağlamaktadır. Havai hat çekilemediği durumlarda yer altı hatlarına başvurulur.
Y Kablolarının Avantajları Nedir?
Y kablo tiplerinin avantajları şunlardır:
- Y kablo tipleri iki farklı kullanım alanı sunduğundan dolayı çok fonksiyonlu kablolardır. Yer altı hatlarda kullanılan Y kabloları, havai kullanımdan çok daha güvenlidir.
- Y kablolar yer altı hattında kullanıldığında daha az tesisat malzemesi gerektirir (direk, izolatör gibi).
- Y kabloları hava koşullarından etkilenmediğinden kesintisiz elektrik aktarım imkanı sunar.
- Y kabloları talep edilen her yerde ve alanda (sokak, meydan, cadde vb.) görünümü ve yapı dizaynını bozmayacak şekilde rahatlıkla konumlandırılabilir.
Y Kablolarının Dezavantajları Nedir?
Y kablo tiplerinin dezavantajları şunlardır:
- Tesislerde kullanılan Y tipi kablolar, yer altı hatları için maliyetli bir malzemedir.
- Y tipi kablo kullanılarak yer altı hattı oluşturulan tesislerde yüksek gerilim kablosunun üretimi yasaktır.
En İyi Elektrik Kabloları Nelerdir?
İyi bir elektrik kablosunun belirli özellikleri bulunmaktadır. Kaliteli kablo nasıl olmalıdır? ifadesine karşılık, üretim standartlarını bildiren ve genel standartlara uygun olan, kablo üzerindeki metraj değerini birebir karşılayan, ısınma yapmayan, kaliteli yalıtım malzemeleri kullanılan ve elektrik kabloları üretimi konusunda güvenilir markalara ait elektrik kablolarlar kaliteli olarak değerlendirilmektedir. En iyi kablo markaları arasında yerli ve yabancı isimler yer almaktadır. Örneğin: Philips, Schneider, Mutlusan, Sonax vb.
Kablo Kalitesi Elektrik Tüketimini Etkiler Mi?
Kablo kalitesi elektrik tüketimini doğrudan olmasa da dolaylı olarak etkilemektedir. Kaliteli olmayan, gereksiz uzunluktaki ve yetersiz güçteki elektrik kabloları hem daha az enerji aktarır hem de daha elektrik maliyeti artışına sebep olur. Kalite onayından geçmemiş hiçbir kablo türü kullanılmamalıdır.
