Güneş Tarlası Nedir? Güneş Enerji Santrali (GES) Hakkında Her Şey

Güneş tarlası kurmak için tamamlanması gereken harcama kalemleri şunlardır:

• Arazi maliyeti
• Trafoya iletim için kablo maliyeti
• Arazinin güneş enerjisine uygun hale getirilmesi için hafriyat maliyeti
• Fotovoltaik (PV) panel maliyeti
• Fotovoltaik panel konstrüksiyon maliyeti
• Kurulum ve bakım maliyetleri

Bu maliyetlerin tamamı göz önüne alındığında 1 MW elektrik üretim kapasiteli bir güneş tarlasının kurulum maliyeti yaklaşık 1.200.000 dolardır.

Türkiye’de güneş enerji santrali kurma teşvikleri sağlayan kurumlar ve sundukları teşvikler şu şekildedir:

• KOSGEB: Nüfusu 10.000’in altında olan ilçelerde güneş enerji santrali (GES) kurulumu için %100 hibe desteği; sanayi ve hayvancılığın yaygın olduğu illerde ise %50 ila %70 arası hibe desteği, kalan kısmına da dönemsel kredi desteği verilir. KOSGEB’in destek olduğu güneş enerji santrallerinin toplam stand alanı 372 m2’dir. Ayrıca KOSGEB desteği ile güneş enerjisi santrali kuran üreticiler, üretimleri ile ilgili harcamalarda KDV ödemez.
• Tarım ve Orman Bakanlığı: Kırsal Kalkınma Yatırımları Destekleme Programı (KKYDP) kapsamında her yıl ağustos ve eylül aylarında yeni kalkınma teşvikleri ve bölgeleri kurum tarafından duyurulur. Bu desteklemelerden, 250’den az çalışanı ve 125 milyon TL’den daha az cirosu bulunan işletmeler faydalanabilir. Desteklemelerin üst sınırı 2,5 milyon TL’dir ve bu miktarın %50’si hibe olarak uygulanır.
• Türkiye’de kurulan güneş enerji santrallerine devlet tarafından 10 yıl boyunca geçerli alım garantisi verilir.

Yukarıda sayılan teşvikler, anlık olarak değişiklik gösterebilir, azalabilir ya da artabilir.

1 MW üretim kapasitesi olan bir güneş tarlasının yıllık getirisi 950 bin ila 1 milyon 100 bin TL arasında değişir.

1 MW üretim kapasiteli bir güneş tarlası kurmak için 200 W üretim kapasitesine sahip ortalama büyüklükte yaklaşık 5.000 güneş paneline ihtiyaç vardır. Bu üretim için 100 W üretim kapasitesine sahip 10.000 güneş paneli veya 400 W üretim kapasitesine sahip 2.500 güneş paneli de kullanılabilir.

Güneş enerji santrallerinde Yap-İşlet-Devret modeli, 30 Mart 2013 tarihinde 28603 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 2. maddesi uyarınca sürdürülür:

“3096 sayılı Kanun hükümlerine göre Bakanlık ile yap-işlet-devret sözleşmesi yapmış olan fakat işletmeye girmeden sözleşmelerini sonlandırmış veya sonlandıracak şirketlerin, bu Kanun kapsamında lisans alarak faaliyetlerini sürdürmelerini teminen, sözleşme kapsamında yap-işlet-devret tesislerinin kurulması için lehlerine irtifak hakkı tesis edilmiş olan Hazine taşınmazları, üzerindeki tesislerin değeri dikkate alınmaksızın, rayiç bedeli üzerinden Maliye Bakanlığınca bu şirketlere doğrudan satılabilir.”

Mülga Elektrik İşleri Etüt İdaresi raporuna göre Türkiye’nin güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretim potansiyeli teknik olarak 405 milyar kWh/yıl, ekonomik olarak ise 380 milyar kWh/yıl’dır. Güneş enerji santrali kurarak 1 MW elektrik üretmenin maliyeti ise yaklaşık olarak 1.218.000 dolardır.

Güneş enerji santralleri için KOSGEB tarafından hibe ve kredi desteği sağlanır. Bu destekler öncelik sırasına göre şu illerde uygulanır:

• Birinci Grupta Yer Alan İller: İzmir, Bursa, Eskişehir, Ankara, Antalya, Muğla ve İstanbul
• İkinci Grupta Yer Alan İller: Kayseri, Çanakkale, Aydın, Adana, Edirne, Isparta, Yalova, Denizli, Bolu, Tekirdağ, Kırklareli, Sakarya ve Konya

Diğer taraftan YEKA ihaleleri veya Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ile Enerji Bakanlığı tarafından zaman zaman açılan devlet destekli ya da alım garantili gündeş enerjisi santralleri vardır.

Dünyada güneş enerjisi ile elektrik üretimi, tüm elektrik tüketiminin %1,1’ini karşılar. Türkiye’de ise güneş enerjisi üretiminin tüketimi karşılama oranı %3,16’dır.

21 Temmuz 2011 tarihli ve 28001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik kapsamında, elektrik üretiminin, tüketime yakın lokasyonlarda yapılmasını teşvik etmek amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından uygulanan sistemdir.

Elektrik üretiminden tüketime iletilme esnasında elektriğin taşındığı iletkenin mesafesi uzadıkça iletken direnci sebebiyle enerji kaybı yaşanır. Bunu önlemek için üretim ile tüketim arasındaki mesafeyi kısaltmak için lisanssız elektrik üretimi sistemi kullanılır. Güneş enerjisinin toplam lisanssız elektrik kurulu gücüne oranı %1,06’dır.

Güneş enerji santrali kurulumu için, evrak ve başvuru işlemlerine başlanmadan önce fizibilite çalışmaları yapılması gerekir:

• Doğru bölgenin seçimi: Güneşlenme süresi ve devlet teşvikleri bakımından doğru il ve ilçe seçimi yapılması önemlidir. KKYDP kapsamında her yıl ağustos ve eylül aylarında GES destekleme bölgeleri duyurulur. KKYDP listelerindeki illerde yapılan GES yatırımlarında hibe ve kredi desteği almak mümkündür.
• Arazi seçimi: Güneş enerji santrali kurulumunda arazi seçiminde en dikkat edilmesi gereken şey, tarımsal üretime uygun arazilerin tercih edilmemesidir. Bunun yerine tarımsal üretim bakımından verimsiz bulunan alanların tercih edilmesi yararlı olur.
• Güneş paneli seçimi: Üretim gücü, bölgedeki potansiyel güç ile orantılı olan güneş paneli seçimi, üretim maliyetini düşürür. Ayrıca bölgenin iklim koşullarına uygun güneş panellerinin satın alınması, bakım ve tamir maliyetlerini de düşürür.

Güneş enerji santrali kurulumu için başvurular, GES’in kurulacağı bölgedeki elektrik dağıtım şirketine yapılır. Bu başvuru için kullanılacak araziyi belirten belgeler, başvuranların yetki belgeleri, başvuru ücretinin ödendiğine dair dekont gibi bazı evraklar talep edilir.

Güneş enerjisi santrali kurulumu için talep edilen evrak ve belgeler şunlardır:

• Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu
• Tüzel kişiyi temsile yetkili kişi veya kişilerin yetki belgeleri
• GES’in kurulacağı araziye ait tapu veya en az iki yıllık kira sözleşmesi
• Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin on ikinci fıkrası kapsamındaki şartı sağlayan abone numarası veya numaraları
• Başvuru ücretinin ilgili şebeke işletmecisinin hesabına yatırıldığına dair dekont
• Kurulacak tesisin teknik özelliklerini gösteren tek-hat şeması
• Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan formatta Teknik Değerlendirme Formu
• Başvuruda bulunan tüzel kişinin, tüzel kişilikte doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek veya tüzel kişilerin ortaklık yapısını ve varlığı halinde kontrol ilişkisini ortaya koyan bilgi ve belgeler
• Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin onuncu fıkrası kapsamında sunulacak beyan

Güneş enerji santrallerinde inverter maliyeti her 1 Watt üretim kapasitesi başına yaklaşık 0,14 Euro’dur. 1 mW üretim kapasiteli bir tesis için inverter maliyeti 140 bin Euro olur.

Güneş enerji santrali proje çizim maliyeti yaklaşık olarak 45 bin TL’dir.

Güneş enerji santralinde kurulacak modüllerin maliyeti 1 Watt üretim kapasitesi başına 0,60 dolar olarak hesaplanır. Buna göre 1 mW üretim kapasiteli bir GES için gerekli olan modüllerin maliyeti yaklaşık 600 bin dolardır.

Güneş enerji santrali kurulumu için KOSGEB ve Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere iki kurum tarafından hibe kredi destekleri verilir.

KOSGEB bünyesinde aşağıdaki hibeler verilir:

• Ön etüt çalışması için 2.000 TL’ye kadar
• Detaylı etüt çalışması için 20.000 TL’ye kadar
• Verimliliği artırıcı proje desteği için 20.000 TL’ye kadar
• Enerji yöneticisi eğitimi için 2.000 TL’ye kadar

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafında ise 1 Ocak 2021 ile 31 Aralık 2025 arasında kırsal kalkınma teşvikleri çerçevesinde güneş enerji santrallerine %50’ye kadar hibe desteği verilecektir.

Almanya, enerji ihtiyacının yaklaşık %8,2’sini solar enerji santrallerinden sağlar.

Türkiye’de güneş enerji santrallerinin üretiminin elektrik tüketimini karşılama oranı %3,16’dır.