Elektrik Kazalarını Önleme Yöntemleri
Özellikle 20. yüzyılda elektriğin günlük yaşamda aktif bir şekilde kullanılmaya başlamasıyla birlikte elektriğe bağlı olarak meydana gelen kazalar da artmaya başladı. Elektrik kazaları neticesinde yangın ve çarpılma gibi can ve mal kaybına yol açabilecek durumlar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle elektrik kazalarının mümkünse önceden önlenebilmesi için gerekli tedbirlerin alınması büyük önem taşır. Elektrik kazalarını önleme yöntemleri şunlardır:
- Küçük gerilim kullanılması
- Koruyucu yalıtma
- Üzerinde durulan yerin yalıtılması
- Topraklama
- Kaçak akım rölesi
- Sıfırlama
(Bahsedilen yöntemler mutlak tavsiye değildir. Bir doktora veya iş güvenliği uzmanına danışılmadan bir şey yapılmamalıdır.)
Küçük Gerilim Kullanılması Nedir?
Küçük veya düşük gerilim kullanmak, herhangi bir elektrik kazasının meydana gelmesi halinde söz konusu kazanın etkilerinin daha az olması için kullanılan bir güvenlik tedbiridir. Küçük gerilimle çalışan bir elektrik hattının ortaya çıkartacağı çarpma etkisi daha düşük olacağı gibi aynı zamanda yangın riski de daha az olacaktır. Küçük gerilim kullanmak, elektronik eşyaların 42 V gerilimle çalıştırılmasını ifade eder. Buna ek olarak küçük gerilim kullanılan eşyalarda ayrıca topraklama sistemi kullanmaya gerek kalmaz. Küçük gerilim, özellikle ıslak ve dar alanlarda özellikle kullanılması gereken bir tedbirdir. Küçük gerilim kullanmak için yapılması gereken şey ilgili elektronik cihazların yüksek gerilime sahip prizlere takılamayacak türde fişlerle donatılmasıdır.
Koruyucu Yalıtma Nedir?
Koruyucu yalıtma, normal şartlar altında zaten gerilim hattında olmayan fakat olası bir yalıtım arızası veya kaza sonucu etkilenebilecek akşamların izole edilmesi ile alınan bir güvenlik tedbiridir. Buna ek olarak çeşitli elektrik işlerinin yapılmasında kullanılan alet edevatlar da koruyucu yalıtma tedbirleri ile yalıtılmalıdır. Koruyucu yalıtma, özellikle çarpma tehlikesini önleyen bir tedbir olup olası bir arızanın başka cihazlara da sıçramasını engeller.
Üzerinde Durulan Yerin Yalıtılması Nedir?
Bu güvenlik tedbiri, özellikle sabit durumda olan ve gerekmedikçe hareket ettirilmeyen büyük cihazların tabanlarına ve bu cihazların yakınında çalışan personelin çalıştığı yerin tabanına yapılan yalıtma işlemini kapsar. Yalıtma işlemi; tahta, lastik, paspas ve kauçuk gibi malzemeler ile yapılabilir. Yer zemini, herhangi bir kaçak durumunda meydana gelebilecek bir çarpma halinde iletken yapısı ile insanın üzerinden akım geçmesine neden olur. Özellikle de toprak zemin son derece tehlikelidir. Toprak zemine basmakta olan bir insanın çarpılması, plastik zemine basan bir insanın çarpılmasından çok daha etkili ve tehlikeli olur. Zeminin yalıtılması, olası çarpma riskinin azaltılması için önemli bir tedbirdir.
Topraklama Nedir?
Topraklama, üzerinden akım geçen metalik bölgelerin toprak hattı adı verilen bir kablo hattı ile toprak zemine bağlanması ile yapılan bir güvenlik tehdididir. Topraklama ile birlikte kullanılan makineler ve elektronik cihazlardaki olası kaçaklar, topraklama sistemi aracılığıyla doğrudan toprağa iletilmiş olur ve çarpma tehlikesi azalır. Topraklama, yalnızca makine ve elektronik cihazlarda değil aynı zamanda çelik konstrüksiyona sahip metal çatılarda da yıldırım tehdidine karşı kullanılan bir tedbirdir. Topraklamanın en büyük avantajı olası bir elektrik arızası veya kaçak meydana geldiğinde, elektrik enerjisini toprak zemine iletmesi ve insanları çarpılmadan korumasıdır.
Kaçak Akım Rölesi Nedir?
Kaçak akım rölesi, herhangi bir elektrik kaçağının meydana gelmesi halinde kaçağın algılanmasını ve akımın otomatik olarak kesilmesini sağlayan bir aparattır. Kaçak akım rölesi kullanımıyla birlikte, insan bedeni üzerinden herhangi bir elektrik akımı geçmesi halinde röle bunu algılar ve akımı keserek çarpmayı hızlı bir şekilde durdurur. Kaçak akım rölesinin çalışma prensibi giden akımla dönen akımın karşılaştırılmasıdır. Giden akımla dönen akımın birbirine eşit olmadığı durumlarda kaçak akım rölesi devreye girerek elektrik akışını durdurur. Özellikle yeri sürekli olarak değiştirilen elektronik cihazlarda kullanılması gereken bir güvenlik tedbiridir.
Sıfırlama Nedir?
Sıfırlama, elektronik makine ve cihazların şaselerinin doğrudan nötr iletkene bağlanması işlemidir. Sıfırlama işlemi sayesinde ortaya çıkacak herhangi bir elektrik kaçağı doğrudan nötr iletken tarafından emilir. Sıfırlama işleminin etkin bir şekilde çalışabilmesi için minimum 10 mm² kesitine sahip bakır kullanılmalıdır.
Elektrik Kazaları Neden Olur?
Elektrik kazalarının pek çok sebebi olabilir. Bu sebeplerin başında; voltajın dengesizliği, elektronik araçlarda meydana gelen arızalar, eskimiş ve bakımı yapılmamış elektrik tesisatı ve hatalı bağlantılar gelir. Ayrıca güvenlik önlemlerinin yetersizliği, küçük bir elektrik arızasının bir anda büyümesine ve başka cihazlara da sıçramasına sebep olabilir. Bu sebeple olası elektrik kazalarının önüne geçmek için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Elektrik Kazaları Tehlikeli midir?
Her elektrik kazası hayati bir tehlike teşkil etmese de, çok ciddi sonuçlar doğurabilecek elektrik kazalarının meydana gelmesi de mümkündür. Bu tip kazalar, son derece ciddi yaralanmalara ve hatta ölüme sebebiyet verebilir. Aynı zamanda elektrik kazaları büyük oranda maddi hasara da yol açabilir. Bir elektrik kazası küçük ve anlık bir çarpılmaya yol açabileceği gibi aynı zamanda bütün tesisi saran büyük bir yangına da sebep olabilir. Bu nedenle elektrik kazalarını önlemek veya etkilerini azaltmak için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Elektrik Kazalarını Önleyerek Elektrikten Tasarruf Edilir mi?
Elektrik kazalarını önleyen tedbirlerin asıl amacı herhangi bir can veya mal kaybının önüne geçmek ve elektrik kazasının meydana gelmesini engellemektir. Ancak elektrik kazalarını engellemek için yapılan işlemlerden bazıları elektrik tasarrufu da sağlar. Özellikle alınan önlemler kapsamında yapılan yalıtım işlemleri ve olası elektrik kaçaklarının engellenmesi, elektrik tasarrufu yapılmasına yardımcı olabilir.
