Smithsonian Anlaşması, 1971 yılında Washington'da imzalanan ve uluslararası para sisteminde önemli değişikliklere yol açan bir antlaşmadır.
Bretton Woods Sisteminin sona ermesinin ardından küresel ekonomi için yeni bir düzenleme getiren bu anlaşma, döviz kurlarını stabilize etmeyi ve uluslararası ticareti kolaylaştırmayı amaçlamıştır. Anlaşma, dünya ekonomisindeki dalgalanmaları ve belirsizlikleri azaltmak için bir dizi önlem içermektedir.
Smithsonian Anlaşması Neden İmzalandı?
Smithsonian Anlaşması, 1944 yılında kurulan Bretton Woods Sistemi'nin çöküşünden sonra uluslararası para sisteminde yaşanan belirsizlikleri gidermek amacıyla imzalanmıştır. Amerika Başkanı Richard Nixon, 15 Ağustos 1971 tarihinde yaptığı açıklamasında doların altına sabitlenmiş değerini kaldırarak Bretton Woods Sistemini sona erdirmiştir ve ardından yaşanan döviz kurlarında büyük dalgalanmalar ve ekonomik istikrarsızlık, Smithsonian Anlaşması'nın imzalanmasını zorunlu hale getirmiştir. İMF'ye göre Smithsonian Anlaşması, dünya ekonomisinin istikrarını korumak için imzalanmıştır.
Smithsonian Anlaşması'nın Temel İlkeleri
Döviz kurlarının belirli bir bant içinde dalgalanmasına izin veren bir sistem getiren Smithsonian Anlaşması'nın temel ilkeleri aşağıdaki gibidir:
Döviz Kuru Bantları: Döviz kurlarının ani değişimlerini engellemek için para birimlerinin değerinin, belirli bir aralıkta dalgalanmasına izin verildi. Bu aralık, yüzde 2.25'lik bir marj içinde belirlendi.
Altın Fiyatı: Altının resmi fiyatı ons başına 35 dolardan 38 dolara yükseltildi.
Doların Değeri: Amerikan doları, diğer ana para birimleri karşısında devalüe edildi.
Smithsonian Anlaşması Kimler Tarafından İmzalandı?
Smithsonian Anlaşması, 10 büyük sanayileşmiş ülke (G10) tarafından imzalanmıştır. Bu ülkeler arasında Amerika, UK, Japonya, Almanya, Fransa, İtalya, Kanada, Belçika, Hollanda ve İsveç yer almaktadır. Bu ülkelerin maliye bakanları ve merkez bankası başkanları, Washington'da bir araya gelerek anlaşmayı imzalamıştır.
Smithsonian Anlaşması'nın Ekonomik Etkileri Nelerdir?
Smithsonian Anlaşması, kısa vadede döviz kurlarını stabilize etmeyi başarmış ve uluslararası ticaretin devamlılığını sağlamıştır. Döviz kurlarının belirli bir bant içinde dalgalanmasına izin veren bu sistem uzun vadede sürdürülebilir olmamıştır. 1973 yılında, uluslararası ticaretteki belirsizlikleri azaltmak için döviz kurlarında serbest dalgalanmaya geçilmiştir.
Smithsonian Anlaşması'na Yapılan Eleştirileri Nelerdir?
Smithsonian Anlaşması'na yapılan eleştirilerin başında, döviz kurlarının belirli bir bant içinde sabit tutulmasının ekonomik gerçeklerle uyumsuz olduğu gelmektedir. Milton Friedman, 1972'de yayımladığı bir makalede bu sistemin, ekonomik dinamizme ayak uyduramayacağı ve uzun vadede başarısız olacağı konusunda öngörüde bulunmuştur. Farklı ekonomistler de bu anlaşmanın sadece geçici bir çözüm olduğunu ve uzun vadeli ekonomik istikrar sağlayamayacağını savunmuştur.
Türkiye Smithsonian Anlaşması'ndan Nasıl Etkilendi?
Smithsonian Anlaşması'nın imzalanması ve ardından gelen döviz kuru dalgalanmaları, Türkiye ekonomisini de etkilemiştir. Türkiye, Bretton Woods Sistemi çerçevesinde döviz kurunu Amerikan dolarına sabitleyen ülkelerden biri olduğundan 1970'lerin başında yaşanan kur dalgalanmaları, Türkiye'nin dış ticaretinde ve döviz rezervlerinde dalgalanmalara neden olmuştur.
Smithsonian Anlaşması'na Katkıda Bulunan Kişiler Kimlerdir?
Smithsonian Anlaşması'na katkıda bulunan önemli isimler arasında, Amerika Hazine Bakanı John Connally, Almanya Merkez Bankası Başkanı Karl Klasen ve Japonya Maliye Bakanı Mikio Mizuta yer alır. Bu isimler, anlaşmanın müzakerelerinde aktif rol oynamış ve uluslararası para sisteminde yeni bir düzenin kurulmasına katkıda bulunmuşlardır.
Smithsonian Anlaşması Günümüzde Neden Önemlidir?
Smithsonian Anlaşması, döviz kurlarının serbest dalgalanmaya bırakılması sürecinin ilk adımı olarak kabul edilmektedir ve uluslararası para sistemi ile döviz piyasalarının evrim geçirmesine önemli katkıları olmuştur. Günümüzde, serbest dalgalı döviz kuru sistemi, küresel ekonomi için önemli bir mekanizma olarak işlev görmektedir.
Smithsonian Anlaşması'nın Kalıcı Mirası Nedir?
Smithsonian Anlaşması, Bretton Woods Sistemi sonrası dönemde uluslararası para sistemine yeni bir düzen getirmiştir. Anlaşmanın en kalıcı mirası, döviz kurlarının serbest dalgalanmasına geçiş sürecini başlatmış olmasıdır. Bu süreç günümüzde, uluslararası ticaretin ve küresel ekonominin temel dinamiklerinden birine dönüşmüştür.
