Fisher Etkisi Nedir?

Fisher Etkisi'nin Kurucuları Kimlerdir?

Fisher etkisi, 20.yy başlarında Irving Fisher tarafından geliştirilmiştir. Fisher, Yale Üniversitesinde profesörlük yapmış ve ekonomi bilimine önemli katkılarda bulunmuştur. Fisher etkisi teorisi, onun en bilinen çalışmalarından biridir. Ayrıca, Fisher'in teorisi, ekonomist Milton Friedman tarafından da 1960'lı yıllarda monetarist teori çerçevesinde yeniden ele alınmıştır.

Fisher Etkisi'nin Tarihçesi Nedir?

Irving Fisher, 1930 yılında yayımladığı "The Theory of Interest" adlı eserinde bu teoriyi ayrıntılı bir şekilde açıklamıştır. Fisher'in çalışmaları, özellikle 1960'lı yıllarda Milton Friedman gibi ekonomistlerin monetarist teorilerinde yeniden gündeme gelmiştir. Fisher etkisi, zamanla ekonomi politikalarının ve merkez bankalarının para politikalarının anlaşılmasında önemli bir araç haline gelmiş; Milton Friedman ve Anna J. Schwartz, 1963 yılında yayımladıkları "A Monetary History of the United States" adlı eserlerinde, Fisher etkisinin monetarist teori içindeki önemini vurgulamışlardır.

Fisher Etkisi Nasıl Çalışır?

Fisher etkisi, nominal faiz oranlarının beklenen enflasyon oranları ile nasıl ilişkili olduğunu açıklamaktadır. Nominal Faiz Oranı formülü aşağıdaki gibidir:

Bu formülde, nominal faiz oranının beklenen enflasyon oranına duyarlı olduğunu ve bu nedenle enflasyon beklentilerindeki değişikliklerin nominal faiz oranlarını doğrudan etkilediğini belirtir.

Fisher Etkisi'nin Ekonomi Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Fisher etkisi, ekonomik politika yapıcılarının enflasyonla mücadele stratejilerini belirlemelerinde önemlidir. Aşağıda Fisher etkisinin ekonomi üzerindeki bazı önemli etkileri sıralanmıştır:

• Enflasyon ve Faiz Oranları İlişkisi: Fisher etkisi, enflasyonun artması durumunda nominal faiz oranlarının da artması gerektiğini öngörür. Bu, yatırımcılar ve borç verenler için kritik bir bilgidir.
• Para Politikası: Merkez bankaları, faiz oranlarını belirlerken Fisher etkisini dikkate alarak enflasyon hedeflemesi yapar. Avrupa Merkez Bankası 2019 yılında yaptığı açıklamada, enflasyon hedeflemesinde Fisher etkisinin dikkate alındığını belirtmiştir.
• Yatırım Kararları: İşletmeler ve bireyler, reel faiz oranlarını hesaplayarak yatırım ve tasarruf kararlarını daha bilinçli bir şekilde alabilir.

Fisher Etkisi'nin Geçerliliği Hakkında Kimler Çalışmıştır?

Fisher etkisi üzerine birçok akademik çalışma yapılmıştır. Özellikle Milton Friedman ve Anna J. Schwartz gibi ekonomistler, Fisher etkisinin geçerliliğini inceleyen önemli araştırmalar gerçekleştirmiştir. Friedman'ın "A Monetary History of the United States" adlı çalışması, Fisher etkisinin monetarist teori içindeki önemini vurgular. Ayrıca, 2005 yılında Journal of Economic Perspectives'de yayımlanan bir makalede, Fisher etkisinin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Fisher Etkisi'nin Eleştirileri Nelerdir?

Fisher etkisi, bazı ekonomistler tarafından eleştirilmiştir. Fisher Etkisi hakkında yapılan eleştirilerin başlıcaları şunlardır:

• Beklenen ve Gerçekleşen Enflasyon Farkı: Beklenen enflasyon ile gerçekleşen enflasyon arasındaki farklar, Fisher etkisinin tam anlamıyla geçerli olmamasına yol açabilir.
• Piyasa Dış Etkenleri: Nominal faiz oranları sadece enflasyon beklentileri tarafından değil aynı zamanda piyasa dışı faktörler tarafından da etkilenebilir.
• Zamanlama Sorunları: Enflasyon beklentilerinin faiz oranlarına yansıma süresi, Fisher etkisinin uygulamada geçerliliğini zorlaştırabilir.

Fisher Etkisi'nin Uygulamaları Nelerdir?

Fisher etkisi, aşağıdaki gibi çeşitli ekonomik alanlarda uygulama bulmuştur:

• Merkez Bankası Politikaları: Merkez bankaları, enflasyon hedeflemesi yaparken Fisher etkisini göz önünde bulundurur.
• Finansal Piyasalar: Tahvil ve hisse senedi piyasalarında yatırımcılar, Fisher etkisini dikkate alarak getiri beklentilerini ayarlar.
• Uluslararası Ekonomi: Fisher etkisi, döviz kuru tahminlerinde ve uluslararası yatırım kararlarında önemli bir rol oynar.

Fisher Etkisi'nin Günümüzdeki Önemi Nedir?

Günümüzde Fisher etkisi, ekonomik analizlerde ve politika belirlemelerinde hala büyük önem taşımaktadır. Özellikle enflasyon oranlarının ve faiz oranlarının yüksek olduğu dönemlerde, Fisher etkisi ekonomistlerin ve politika yapıcıların enflasyonla mücadele stratejilerini şekillendirmelerine yardımcı olur. Avrupa Merkez Bankası tarafından yapılan 2022 tarihli açıklamada, Fisher etkisinin enflasyonla mücadele stratejilerinde kritik bir rol oynadığını belirtmiştir.