Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Faiz Kararları

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faiz Kararı Nedir? Ne Anlama Gelir?

1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nun 4. Maddesinde 2001 yılında değişikliğe gidilmiş ve “Bankanın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır.” ibaresi kanuna eklenmiştir. 1211 sayılı kanuna göre TCMB, “Fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirler.” Merkez Bankası faiz kararı, banka tarafından tercih edilen para politikası araçları arasında yer alır.

Merkez Bankası, ülke ekonomisindeki son likidite kaynağı olarak kabul edilir. Bankalara borç verebilen TCMB, bankalardan ödünç para da alabilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve bankalar arasındaki ödünç para alma-ödünç para verme işlemlerine uygulanacak faiz oranı, TCMB faiz kararları ile açıklanır.

TCMB Merkez Bankası faiz kararı, piyasaya ihtiyaç duyduğu likiditeyi sağlamak ya da piyasada bulunan fazla likiditeyi çekmek amacıyla yapılan borçlanmaların temelinde yer alır. Merkez Bankası politika faiz oranını belirleyerek hem iktisadi faaliyetleri hem de fiyatlar genel seviyesini etkilemeyi amaçlar.

Politika Faiz Oranı Nedir?

TCMB politika faiz oranı, Merkez Bankasının son likidite kaynağı olarak ödünç aldığı ya da borç verdiği paraya uygulanan faiz oranıdır. TCMB politika faiz oranları gecelik ve haftalık vadelerle gerçekleşen işlemlere uygulanır. TCMB ve bankalar arasındaki ilişkilere yönelik alınan bu kararlar, dolaylı olarak bireyler ve bankalar arasındaki ilişkileri de etkiler. Bankaların Merkez Bankasından aldığı borcun maliyetinin artması, bankaların müşterilerine verdikleri borcun maliyetini de artırır. Artan politika faizi, kredi kullanım faizlerini de yukarı yönlü etkiler.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faiz Kararını Neye Göre Alır?

TCMB faiz oranları, ülke ekonomisi üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Merkez Bankası, ekonomik piyasalarda meydana gelen likidite orantısızlıklarını dengelemek amacıyla faiz kararları alır. Likidite dengesi, fiyat istikrarı amacına hizmet eder. Merkez Bankası faiz kararları alınırken şu unsurlar göz önünde bulundurulur:

• Enflasyonun veya enflasyon beklentisinin artması durumunda faiz oranı artırılır. Faiz oranlarının artması toplam talebi düşürür ve enflasyonla mücadele edilmesini sağlar. İlgili dönem için belirlenen enflasyon oranına en yakın sonucu almak için de politika faizi kullanılır. Yüksek enflasyon riski politika faizini artırırken düşük enflasyon veya deflasyon beklentisi politika faizini düşürür.
• Ekonomi sağlığı ve gidişatı politika faizi belirlenirken dikkate alınır. Ekonomik büyüme hızının yüksek olması, kapasitenin aşılması ihtimalini doğurur. Mevcut kapasitenin aşılmasını önlemek için faizler artırılabilir.
• Makroekonomik verilerin potansiyel ve riskleri faiz kararı alınırken göz önünde bulundurulur. Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH), Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) gibi makroekonomik göstergeler ekonominin genel durumu hakkında önemli bilgiler verir. GSMH, GSYİH ve TÜFE verilerinin politika faizi kararı öncesi incelenmesi önemli kabul edilir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faiz Kararları Ne Zaman Açıklanır?

TCMB faiz kararı, Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) toplantılarında belirlenir ve aynı gün saat 14.00’te açıklanır. Toplantı tarihleri ise toplantı öncesi kamuoyu ile paylaşılır. PPK’nin özel toplantı yapması halinde toplantıda alınan kararlar, beş iş günü içerisinde Merkez Bankası Genel Ağ sayfasında yayınlanır.

Eylül 2024 TCMB Politika Faizi Yüzde Kaç?

Eylül 2024 dönemi için TCMB politika faizi %50,00'dir.

Yıllara Göre Merkez Bankası Faiz Oranları

Aşağıdaki grafikte yıllara göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın politika faiz oranları (1 Haftalık Repo Faizi) gösterilmiştir. (Güncelleme: Eylül 2024)

Eylül 2024 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faiz Oranları

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz oranları Para Politikası Kurulu (PPK) toplantılarında belirlenir. PPK toplantıları, önceden kamuoyuna açıklanmış olan bir takvim çerçevesinde yapılır. Toplantıda alınan kararlar eğer özel toplantı değilse aynı gün saat 14.00’te, Merkez Bankası Genel Ağ sayfası üzerinden kamuoyu ile paylaşılır. Son 5 yıla ait geçmiş ve güncel faiz oranlarına aşağıdaki tablodan ulaşılabilir:

TCMB Faiz Kararlarının Ekonomiye Etkisi Nedir?

Merkez Bankası faiz kararları, toplam arzı dolaylı, ekonomiyi ise doğrudan etkiler. Faiz oranlarının ekonomiye etkisi toplam taleple birlikte ortaya çıkar. TCMB faiz kararlarının ekonomiye etkisi şu kanallar aracılığıyla meydana gelir:

• Merkez Bankası faiz kararı, paranın marjinal maliyetini değiştirir. (Bankanın TCMB’ye yüksek maliyetle borçlanması, kredi maliyetlerini de artırır.) Marjinal maaliyette meydana gelen değişiklikler tüketim, yatırım ve harcama kararlarını doğrudan etkiler. Ekonomideki toplam talep faiz kararıyla birlikte aşağı veya yukarı yönlü hareket eder. Örneğin politika faizinin artması bankaların, tüketicilere sundukları kredi maliyetlerini artırır. Kredi maliyetlerinin artması talebi azaltır.
• Haftalık repo faizi, bireylerin beklentilerini etkiler. Repo faizi ve beklenti ilişkisi enflasyon üzerinden açıklanabilir. Enflasyonun artması faiz oranlarını da artırır. Merkez Bankası haftalık repo faizlerini artırarak ekonomiye yönelik daraltıcı bir politika uygular. Daraltıcı politika, toplam talebi azaltan politikadır. Azalan talebin enflasyonu düşürmesi beklenir. Daraltıcı politikalar ile birlikte kredi maliyetlerinin artması tüketicilerin kar beklentilerini düşürerek yatırımları azaltır ve ekonomik büyümeyi yavaşlatır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faizi Artırsa Altın Fiyatları Ne Olur?

Merkez Bankası faiz kararları varlık fiyatlarını doğrudan etkiler. Merkez Bankası faiz artırırsa bankalardan alınan kredi miktarı azalır ve hisse senedi, altın, döviz gibi varlıkların fiyatları doğrudan etkilenir. TCMB’nin genişletici politikalarının (faiz düşürme kararlarının) altın fiyatları üzerinde ters yönlü etkisi bulunur. Faiz oranlarının artması yatırımların faize yönelmesine sebep olur ve altın talebini düşürür. Altın talebinin düşmesi ise altın fiyatının düşmesini beraberinde getirir.

TCMB Faizi Düşürürse Altın Fiyatları Ne Olur?

TCMB faiz kararı ve altın fiyatları arasında ters yönlü ilişki bulunur. Merkez Bankası faiz düşürürse altın fiyatlarında şu değişiklikler meydana gelir:

• Faizlerin düşmesi durumunda yatırımcılar alternatif yatırım araçlarına yönelir.
• Güvenli bir yatırım aracı olan altına yönelik talep artar.
• Altın talebinin artması, altın fiyatlarının artmasıyla sonuçlanır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faizi Artırırsa Dolar Fiyatları Ne Olur?

TCMB politika faizi, döviz kurlarını ve dolar fiyatını doğrudan etkiler. Politika faizinin artması, yatırımları azaltır. Diğer yatırımlara kıyasla hem daha az riskli hem de (ilgili dönem için) daha karlı olması, paranın yerli ve yabancı yatırımcılar tarafından faize yatırılmasını sağlar. Yabancı yatırımcıların ülkeye döviz getirmesi, ülkedeki döviz rezervini artırır. Artan döviz rezervi ise dolar fiyatlarını düşürür.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Faizi Düşürürse Dolar Fiyatları Ne Olur?

Merkez Bankası faiz kararı ve dolar fiyatları ters yönlü bir ilişkiye sahiptir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz düşürürse dolar fiyatları şu şekilde etkilenir:

• Faizlerin düşmesi mevduat yatırımlarını azaltır.
• Yatırımcılar kar potansiyeli daha yüksek olan altın, döviz, hisse senedi gibi varlıklara yönelir.
• Dövize yönelik talebin artması dolar fiyatlarını artırır.